Eerste ronde lokale verkiezingen eindigt onbeslist

Van de elf hoofdsteden waar de strijd om het burgemeesterschap in deze eerste verkiezingsronde werd beslist, haalde de Arbeiderspartij van de linkse president Luiz Inácio Lula da Silva er zes binnen. Landelijk gezien verdubbelde het aantal steden met een burgemeester van de Arbeiderspartij.

De PT kan echter nog enkele belangrijke burgemeesterposten mislopen op 31 oktober. Dan vindt een tweede stemronde plaats in steden waar zondag geen van de kandidaten een meerderheid haalde. In de grootste stad van Brazilië, Sao Paulo, haalde de huidige PT-burgemeester Marta Suplicy in de eerste ronde slechts 35,8 procent van de stemmen, terwijl sociaal-democraat José Serra 43,5 procent haalde. Serra was in 2002 presidentskandidaat voor de PSDB. Hij verloor toen van Lula.

Oud-president en PSDB-leider Fernando Henrique Cardoso, die Lula in 1994 en 1998 versloeg, riep op tot een verenigd front tegen de PT om wat hij noemde de anti-democratische tendensen van de regeringspartij te beteugelen. Als de oppositie wint in Sao Paulo, dan betekent dat een herstel van de balans in de Braziliaanse politiek die nu teveel gedomineerd wordt door de PT, zei Cardoso.

Ook in Porto Alegre, de hoofdstad van Rio Grande do Sul, is een zegen voor de PT nog erg onzeker. Hier lijkt de socialistische PPS een goede kans te maken de PT na zestien jaar van de troon te stoten. Porto Alegre is de geboorteplaats en gaststad van het Wereld Sociaal Forum, dat als ‘alternatieve’ top voor het jaarlijkse Wereld Economisch Forum in het Zwitserse Davos wordt gehouden.

Hoewel dit weekeinde in alle 5562 gemeenten in Brazilië verkiezingen werden gehouden, gaat de aandacht vooral uit naar de 26 provinciehoofdsteden. Wie deze steden bestuurt, heeft namelijk de meeste invloed op de koers in het land. In de tweede ronde moet duidelijk worden wie aan de macht komt in de vijftien steden waar de strijd nog onbeslist is.

De Braziliaanse Democratische Bewegingspartij (PMDB) kan het grootste aantal gekozen burgemeesters op haar naam schrijven. Het is de grootste politieke partij in Brazilië, maar omdat haar aanhang zich vooral in kleine en middelgrote steden bevindt, is de invloed van de PMDB beperkt. De PMDB draait al veertig jaar mee. Het was tijdens de militaire dictatuur (1964 - 1985) de enige toegestane oppositiepartij. Uit een telling op 99 procent van de stembureaus blijkt dat de partij 1.036 burgemeesterszetels heeft gewonnen.

De Liberale Frontpartij (PFL), die bij de vorige verkiezingen won in 1.028 gemeenten, zal het dit jaar naar verwachting met minder dan 800 moeten doen. De verloren stemmen van deze twee partijen komen grotendeels bij de PT terecht, die naar verwachting totaal 400 burgemeestersposten zal scoren. In 2000 waren dat er nog 187. De PSDB zal naar verwachting 1000 steden en gemeenten veroveren.

Een aantal kleine partijen slaagde erin hun aantal gemeenten bijna te verdubbelen. Dit gebeurde onder meer bij de Liberale Partij, die in 380 gemeenten aan de macht komt. Ook de socialistische PPS en de Democratische Arbeiderspartij (PDT) zullen naar verwachting ongeveer 300 burgemeestersposten gaan bezetten.

Opvallend was de opkomst van de Groene Partij, die haar score verdrievoudigde door in 44 gemeenten te winnen. Met de groei van de kleine partijen en de consolidatie van de macht bij de grote partijen, wordt de kans kleiner dat Brazilië door polarisatie tussen de PT en de PSDB uitgroeit tot een tweepartijenland. In totaal doen 27 partijen mee aan de lokale verkiezingen. (JS/PD)