Eco? Economie!

Quote

‘Het socialisme klapte in elkaar omdat het niet toeliet dat de prijzen de economische waarheid vertelden. Het kapitalisme zou wel eens ten onder kunnen gaan aan het feit dat het niet toestaat dat de prijzen de ecologische waarheid vertellen.’

Øystein Dahle, gepensioneerd ondervoorzitter van Esso voor Noorwegen en de Noordzee

Volgens Brown is er een ware copernicaanse revolutie nodig, die erkent dat de economie alleen dan duurzaam kan zijn als ze compatibel gemaakt wordt met het globale ecosysteem.
Hoe noodzakelijk, maar ook hoe moeilijk dat zal zijn, illustreert hij met voorbeelden uit het economische groeiland bij uitstek: China. In 2000 consumeerden Japanners bijna 10 miljoen ton vis en andere zeevruchten. Indien buurland China, met tienmaal meer bewoners, diezelfde kant op gaat, heeft dat land 100 miljoen ton vis nodig de hele wereldvisvangst. Wil China evenveel autobezit en -gebruik als in de westerse wereld, dan zou het land ongeveer 80 miljoen vaten olie per dag nodig hebben iets meer dan de 74 miljoen vaten die de wereld nu dagelijks produceert. In China is de gemiddelde papierconsumptie per inwoner vandaag 35 kilo per jaar, in de Verenigde Staten bedraagt dat 342 kilo. Indien China ook op dit vlak zijn “achterstand” zou inlopen, zou de volledige wereldproductie van vandaag niet volstaan om aan die vraag te beantwoorden.
Voor bedrijven die zelf willen bijdragen tot het ontstaan van die nieuwe eco-economie ziet Lester Brown twee sporen. Enerzijds groeit de vraag naar windmolens, inheemse boomsoorten, fietsen, viskwekerijen, zonnecellen, collectief vervoer, waterstofcellen… Ecologisch georiënteerde ondernemers kunnen daarop inspelen. Anderzijds kunnen ondernemingen stappen zetten om de milieuschade die ze veroorzaken te verminderen, op zoek naar zero-overlast. Brown verwijst hiervoor onder andere naar het belang en het succes van eco-labeling (van bijvoorbeeld tropisch hout), maar ook naar het voorbeeld van het Zwitserse bedrijf ABB dat in 2000 besliste om uit de traditionele energiesector te stappen en resoluut te kiezen voor alternatieve en kleinschalige energievoorziening. Een ander bedrijf waarnaar Brown verwijst is Dupont, een globale chemiereus. In zijn Global Climate Change document kondigde Dupont in 2001 aan dat het zijn CO2-uitstoot wil reduceren tot 65 procent van het niveau in 1990 waardoor het bedrijf verder gaat dan de Kyoto-norm die door de Amerikaanse regering verworpen werd. (gg)

Gewoon doen!

* Het distributiecentrum van Nike-Europe in Meerhout plant de bouw van zes windturbines tegen het einde van het jaar. Daarmee zal deze vestiging quasi volledig overschakelen van fossiele naar hernieuwbare energie.
* Grootdistributeur Colruyt heeft al langer een grote windmolen in Halle, om zijn koelopslagplaats mee van energie te voorzien. Het bedrijf gaat nu ook windmolens bouwen en exploiteren voor huishoudens en andere bedrijven, onder andere in Ieper. Colruyt heeft ook permanent projecten lopen om verpakkingen te minimaliseren, om het aantal vrachtwagenkilometers en het gebruik van wagens voor woon-werkverkeer te verminderen.
* SD Worx, het grootste sociaal secretariaat in Vlaanderen, koos bij het ontwerpen van een nieuw kantoorgebouw in Kortrijk voor de integratie van ecologische en bioklimaatprincipes. Dat laatste betekent dat er maximaal gebruik wordt gemaakt van passieve zonne-energie (kosteloze energie) om zo de energiekost (verwarming en klimaatregeling) te beperken.
* Koffieproducent en kunststofverwerker Miko uit Turnhout installeerde een warmtewisselaar tussen het koelwatercircuit van hun nieuwe compressor en het warmwatercircuit van de centrale verwarming. Zo wordt de vrijgekomen warmte van de compressor gerecupereerd om de burelen en productieruimten van het hele bedrijf, met een oppervlakte van 6.000 m2, te verwarmen. Jaarlijkse besparing: 22.000 liter stookolie.
* Novo Nordisk, een internationaal farmaceutisch bedrijf, nam zich voor om bij de bouw van nieuwe vestigingen extra inspanningen te doen om de milieu-impact te verminderen. In Kalundborg, Denemarken, realiseerde NN zo een besparing van 45 procent op het waterverbruik en 35 procent op het energiebruik tegenover het oorspronkelijke ontwerp van de fabriek. De extra kosten voor deze aanpassingen beliepen minder dan 1 procent van de investering, en dat zou terugverdiend worden op iets meer dan een jaar.
* De Nederlandse autoverzekeraar Achmea biedt een Groene Polis aan. Bij schadegevallen worden herstellingen uitgevoerd met tweedehandsonderdelen. Een extern evaluatierapport berekende in 2001 de gerealiseerde milieuwinst. ‘Uitgedrukt in primaire energiebesparing is er sinds de introductie van groene autopolissen in 1999 naar schatting 4750 GJ energie bespaard. Dit komt overeen met een besparing van 38.000 m3 gas, 50.000 m3 olie en 46 ton steenkool. Een milieuwinst die het equivalent is van 1,2 miljoen autokilometers of 32 maal een rit rond de aarde. De toepassing van gebruikte onderdelen leverde sinds de introductie een vermindering van de bijdrage aan het broeikaseffect op van 240 ton CO2 equivalenten.’
* De Argentijnse groep Minetti startte met Ecoblend een bedrijf dat gespecialiseerd is in afvalverwerking. Ecoblend ontwikkelde de technologie om afvalverbranding te gebruiken binnen het proces van cementproductie. Volgens het bedrijf werd op die manier sinds 1997 49.350 kubieke meter fossiele brandstof bespaard, terwijl 122.500 ton afval niet op stortplaatsen terecht kwam. (gg)

De prijs van toekomst

In welke mate en op welke wijze kunnen milieukosten ingerekend worden in de productiekosten? Die vraag bepaalt voor een goed deel in hoeverre bedrijven binnen de huidige markteconomie kunnen kiezen voor ecologisch produceren. Een klassiek voorbeeld is de prijs van kerosene. Vliegtuigtickets zijn zo goedkoop, omdat de brandstof die vliegtuigen gebruiken niet belast wordt, terwijl de milieuschade van verplaatsingen per vliegtuig juist heel groot is. Milieubewegingen voeren daarom al lang actie om de ecologische kosten die nu of later gedragen worden door de samenleving aan te rekenen aan de bedrijven die nu de winsten maken.
Een ander voorbeeld komt uit New York, waar de overheid ervoor koos om 1,5 miljard dollar te investering om de Catskill Mountains de regio van waar de stad haar drinkwater betrekt te herbebossen. Die milieu-investering bleek namelijk een veel efficiëntere manier om schoon drinkwater te verzekeren, dan het alternatief van een grote zuiveringsinstallatie die 6 miljard dollar zou kosten voor de bouw alleen en nog eens 300 miljoen dollar jaarlijks om te opereren.
Vaak is een ecologische kosten-baten-aanpak echter minder eenvoudig. Economen probeerden enkele jaren geleden de kosten te berekenen van het broeikasaffect, met als uitgangspunt dat een warmer klimaat nieuwe ziektes en meer sterfgevallen zou veroorzaken. Voor de berekening van de collectieve kosten gebruikten ze als maatstaf het inkomenspotentieel van individuen, de som geld die een mens kan verdienen in zijn leven -of die, bij vroegtijdige dood, verloren gaat. Dat resulteerde in een model waarbij Canadezen, Amerikanen, Europeanen en Japanners elk een “levensprijs” van 1,5 miljoen dollar kregen, terwijl Brazilianen, Mexicanen, Chinezen en alle andere derdewereldmensen geschat werden op 100.000 dollar.
Eric A. Davidson schrijft in zijn boek You can’t eat GNP. Economics as if ecology mattered: ‘Hoe accuraat of ontoereikend onze prijsberekeningen voor drinkwater, lucht, bossen en oceanen ook zijn, we moeten in elk geval blijven beseffen dat deze basiselementen onmisbaar en onvervangbaar zijn.’ (gg)