De januskop van Thomas Leysen

De persconferentie van vorige week was de aftrap van een grootse mediacampagne, opgezet om het blazoen van de werkgevers op te poetsen, na Opel Antwerpen en AB-INbev. De vakbonden planden vrijdag bovendien een ‘mars voor werk’, de werkgevers voelden dus een dubbele behoefte aan een gezamenlijke campagne.
Maar beeld en timing van de campagne vallen slecht. Ik zag vooral een rij mannen van middelbare leeftijd, strak in het pak, met zijden das en dure Italiaanse schoenen. Slechts één vrouw heb ik opgemerkt. Ondernemen is dus blijkbaar een mannenzaak.
Hoewel de slogan goed klinkt, vertalen de Belgische werkgevers ‘ondernemen’ in hun aloude riedeltjes van lastenverlagingen en vooral: knabbelen aan de rechten van de werknemers, zoals de automatische loonindexering, het ontslagrecht van bedienden en de pensioenleeftijd.
VBO-voorzitter Thomas Leysen illustreerde de werkgeverseisen met de loonkostenhandicap, de hoge loonwig en de hoge energieprijzen. In Terzake was Unizo-topman Karel Van Eetvelt wel heel duidelijk: ‘De opzegtermijn zou zeer kort moeten zijn.’ Ondernemen is dus blijkbaar synoniem voor zo gemakkelijk mogelijk werknemers ontslaan.
Bij dit alles moeten vooral de vakbonden het ontgelden. ‘Er is een ruim onvoldoende ‘sense of urgency’ bij het beleid en de vakbonden’, aldus Leysen. Nou moe, terwijl net die vakbonden er alles aan doen om de jobs van Opel- en Inbevarbeiders te redden. Hen tot kop van jut uitroepen, ik weet niet of dit de juiste strategie is.
ACV-kopman Luc Cortebeeck antwoordde dan ook duidelijk: ‘Wij vragen u ondernemers: onderneem! De fundamenten voor een goed ondernemersklimaat zijn gelegd. In het meest geglobaliseerde land te wereld is de productiviteit hoger dan waar ook, is de loonkost gematigd en zeer vergelijkbaar. En de Duitse autobouwers zijn tien procent duurder dan de Belgische. 11 miljard lastenverlagingen voor de ondernemingen, dat is 6 miljard meer dan in 2006.’
De ingenomen posities hebben alvast het voordeel van de duidelijkheid. Anderzijds zijn ze ook opmerkelijk. Op de foto van de persconferentie ziet Leysen er niet zo anders uit dan twee jaar geleden. Maar zijn stellingnames zijn dat wel. Twee jaar geleden, bij het aantreden van Leysen als voorzitter van het VBO, bepleitte hij in zijn maidenspeech vooral een ‘groen’ VBO.
De bedrijven moesten voorop lopen bij de zoektocht naar oplossingen voor de ecologische uitdagingen, stelde hij. Vooreerst omdat er geen alternatief is, want ons huidige grondstoffen- en energieverslindende model is gewoon onhoudbaar. Maar ook omdat de ondernemingen en hun expertise onmisbaar zijn om die problemen op te lossen.
Leysen bepleitte ook energiebesparing en efficiënte vormen van hernieuwbare energie en nieuwe internationale akkoorden om de emissie van broeikasgassen verder terug te dringen. Op een MO*lezing vorig jaar trad hij Ann Pettifor bij in de stelling dat rijke landen geen economische groei hoeven te hebben, ook al omdat daar om milieuredenen geen ruimte meer voor is. En: ‘Dat is noodzakelijk opdat de ontwikkelingslanden kunnen groeien’ stelde Leysen nog.
Van die groene en sociale ideeën blijft dus vandaag niet veel meer van over. Net als Janus heeft Thomas Leysen blijkbaar twee gezichten: het ene gericht naar het verleden, het andere naar de toekomst. Janus was de Romeinse god van het begin en het einde, van het openen en het sluiten. Daarom draagt de maand januari zijn naam en werd hij aanroepen aan het begin van het zaai- en oogstseizoen. Op de eerste dag van januari vermeed men dan ook alles wat een kwade betekenis kon hebben voor de toekomst en gaf men, om de vriendschappelijke verhouding te bevestigen, elkaar kleine geschenken.
Leysen begint 2010 alvast slecht. Aan het begin van een jaar waarin vakbonden en werkgevers moeten onderhandelen over een nieuw loonakkoord, is pleiten voor doodlopende oplossingen uit het verleden geen mooi nieuwjaarscadeau. Hopelijk vindt de VBO-voorzitter vlug dat andere gezicht terug. De toekomst wacht, mijnheer Leysen.

Els Keytsman (1972)  is gegradueerde in Bedrijfsmanagement en licentiatie in de Toegepaste Economische Wetenschappen. Op dit moment is ze diensthoofd Politieke Dienst van Oxfam-Wereldwinkels. Vanaf 1 maart is ze directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen.