Cuba leeft niet langer van suiker alleen

De Cubaanse president bracht de suikerfabrieken, de oogsttijd als de landoppervlakte voorbestemd voor suikerriet in 2005 tot de helft terug. De oogst, die in januari begint, zal voortaan nog maar drie maanden duren, terwijl die de voorbije decennia zeker tot mei of juni liep. Dat was het tijdperk toen het hele Cubaanse productieapparaat nog ten dienste stond van de suikerindustrie. Suiker werd inmiddels bijgebeend door andere sectoren als nikkel en toerisme.

Nochtans gaan de prijzen voor suiker dit jaar in stijgende lijn. In een jaar tijd verdubbelde suiker bijna in waarde. De reden voor die groei, die zou aanhouden in 2006, ligt bij het stijgend gebruik van suikerriet in de productie van ethanol. De interesse voor dit milieuvriendelijke brandstofalternatief groeide gevoelig door de recente recordprijzen van olie.

Andere factoren die bijdroegen tot de hogere suikerprijzen zijn de aanhoudende droogte in Thailand -een van de grootste suikerproducenten- die de suikerteelt er geen goed hebben gedaan, de hervormingsplannen van de EU om minder land te aan te wenden voor de teelt van suikerbieten, en het aanbod dat niet aan de stijgende vraag om suiker van landen als Iran, Pakistan, India en Rusland kan voldoen.

De fundamentele vraag is of deze hogere prijzen het gevolg zijn van een tijdelijke situatie, of dat ze wijzen op het begin van een trend op langere termijn, zegt de Cubaanse economist Armando Nova.

Maar zelfs de stijgende suikerprijzen kunnen president Fidel Castro niet van het idee brengen dat de productie van suiker het land niet langer vooruithelpt. De prijzen mogen nu een beetje gestegen zijn, maar ik weet dat Cuba nooit meer van suiker alleen zal leven. En in november verklaarde hij nog dat zijn land niet langer geld zou wegsmijten aan kolossale vergissingen zoals we die in de suikerindustrie hebben gemaakt.

In 2002 werden drastische hervormingen aangenomen om de Cubaanse economie aan te passen aan de lage suikerprijzen van die tijd. Van de 156 suikerfabrieken die toen operationeel waren, bleven er maar 85 in gebruik. Een tweede fase van het plan ging van start medio 2005, toen het aantal fabrieken verder werd afgeslankt van 85 naar 42. Een derde van de 900.000 hectare die nog voor suikerriet bedoeld was, werd gebruikt voor andere teelten. De arbeiders die daardoor hun job verloren, werden tewerkgesteld in andere sectoren, of kregen de kans om betaald verder te studeren.

Journalist en suikerspecialist Juan Varela Pérez schat wel dat elke hectare land dit jaar 3,8 ton meer suikerriet zal produceren dan vorig jaar, omdat het suikerriet nu op zijn hoogepunt wordt versneden. Cuba produceerde in 2005 1,3 miljoen ton suiker. Daarvan was 700.000 ton bedoeld voor de interne Cubaanse markt, de rest wordt geëxporteerd. Ter vergelijking: in 1990 produceerde Cuba nog acht miljoen ton suiker.