Congres weggeveegd in drie deelstaten

Congres moet in Rajasthan, Madhya Pradesh en Chattisgarh de macht overdragen aan de BJP. Daarmee is de partij van de kaart geveegd in het dichtbevolkte, hinditalige centrum van het land. De partij behoudt wel de deelstaat Delhi, waar de hoofdstad van het land gevestigd is. Premier Sheila Dikshit kon daar haar inspanningen voor betere wegen, elektriciteitsnetten en transport verzilveren in een overwinning. Maar Delhi heeft niet het politiek gewicht van Rajasthan en Madhya Pradesh, die elk zestig miljoen mensen tellen.

Congres was aan de macht in alle vier deelstaten en had eigenlijk enkel gerekend op het verlies van Madhya Pradesh. De consternatie is groot nu ook Rajasthan en Chattisgarh voor de bijl gaan. De BJP haalde en klinkende overwinning in de drie bolwerken. Vooral het verlies in Chattisgarh komt hard aan, want de BJP moest daar op het laatste nippertje nog een nieuwe kandidaat zoeken nadat Dilip Singh Judeo in diskrediet was gekomen door een video waarop te zien is hoe de BJP-kandidaat smeergeld aanneemt van een mijnbouwbedrijf.

Er zijn fouten gemaakt tijdens de verkiezingscampagne, zei een ontgoochelende woordvoerder van Congres, Ashwini Kumar. Alle ogen zijn nu gericht op Sonia Gandhi, de voorzitster van de partij en de kandidaat-premier voor de nationale verkiezingen van 2004. De kandidatuur van de in Italië geboren telg uit de beroemde Gandhi-familie was al controversieel en zal nu nog meer ter discussie komen te staan. Gandhi voerde persoonlijk campagne in de vier deelstaten. Het behoud van het seculiere karakter van India, met religieuze vrijheid voor de moslimminderheid, was haar belangrijkste strijdpunt. Maar de hindoenationalistische BJP liet zich niet verleiden tot een polemiek over godsdienst en concentreerde zich op de thema’s ontwikkeling en bestuur.

Uma Bharti, de kandidaat van de BJP in Madhya Pradesh, was het toonbeeld van de BJP-mengeling van hindoeïsme en moderne politiek. Hij voerde campagne gekleed in de saffraankleurige gewaden van een hindoeïstische monnik maar concentreerde zich op het aanklagen van de slechte staat van de wegen, het elektriciteitsnetwerk en de watervoorziening.

Waarnemers zien het verkiezingsresultaat als een bewijs dat de BJP een bocht voltooid heeft naar het centrum toe. Ze is erin geslaagd zichzelf om te vormen van een partij die de religieuze snaar bespeelt tot een volkspartij die Congres op eigen terrein de baas kan.

De overwinning van donderdag zal de positie van premier Atal Bihari Vajpayee versterken. Hij kreeg kritiek van de rechterzijde van de BJP omdat hij de zogenaamde tempelkwestie in Uttar Pradesh niet wilde uitspelen als verkiezingsthema. De hardliners van de BJP willen een tempel bouwen in de stad Ayaodhya op de plaats waar hindoefundamentalisten tien jaar geleden een 16-de eeuwse moskee met de grond gelijk maakten. Vajpayee heeft zich verzet tegen meer buitenrechterlijke acties op de historische site en dat levert hem veel krediet op bij zijn coalitiepartners in de Nationale Democratische Alliantie.

Vanop de top van het Gemenebest in het Nigeriaanse Abuja ontkende Vajpayee de geruchten dat hij vervroegde verkiezingen zou uitschrijven om de BJP naar nieuwe hoogtes te stuwen - de verkiezingsoverwinning en de gunstige economische situatie zouden volgens waarnemers een uitstekende kans op succes bieden.