Congo en de mediacrisis
‘Correcte informatie is een basisrecht’, zegt Solange Lusiku, de hoofdredactrice van Le Souverain. Met haar jonge krant in Zuid-Kivu toont Lusiku dat onafhankelijk nieuws mogelijk is, ook in een woelige regio.
Tim Wouters . 27 mei 2009
Marie-Soleil Frêre, onderzoekster aan de ULB, publiceerde onlangs een studie over de media in Congo waarin ze vaststelt dat onafhankelijke informatie een bijzonder schaars goed is, grotendeels omdat journalisten slecht opgeleid en nog slechter betaald worden.
Toch bestaat er wel degelijk een mediacultuur bij de bevolking, zegt Frêre: ‘In vergelijking met andere Afrikaanse landen zijn er veel media in Congo. Vooral radio is populair. Transistorradio’s hebben niet te lijden onder de stroomonderbrekingen en ze kosten niet veel.’
Solange Lusiku maakt daar een kanttekening bij. ‘Radio’s hebben slechts een bereik van twintig tot veertig kilometer buiten de stad waar ze uitzenden. Als nieuws het platteland wil bereiken, dan moet dat via de schrijvende pers gebeuren.’
Le Souverain is de enige opiniekrant die regelmatig verschijnt in Bukavu, de hoofstad van de oostelijke provincie Zuid-Kivu, aan de grens met Rwanda. De krant wil integer nieuws brengen dat de gemeenschappen niet tegen elkaar opzet en de emancipatie van de vrouw staat boven aan de redactionele agenda. De ondertitel van de krant laat er geen twijfel aan bestaan dat ze onafhankelijk wil zijn: La liberté de presse, un droit et non pas un cadeau du politicien.
Het is nochtans niet makkelijk werken in de woelige regio die Oost-Congo nog steeds is, zegt Lusiku. ‘Het klopt dat er veel media zijn in Congo, maar die missen vaak de broodnodige middelen. Wie geen geld heeft, is vatbaarder voor beïnvloeding. Daar komt bovenop dat het beroep van journalist niet het veiligste is. Journalisten verdwijnen of worden gearresteerd terwijl ze hun werk doen. Congo is een jonge democratie met jonge instellingen, die met vallen en opstaan hun weg zoeken. Kritiek wordt moeilijk aanvaard.’
Le Souverain kost één dollar, een gemiddeld dagloon in Congo. Marie-Soleil Frêre: ‘De prijs van Congolese kranten ligt vrij hoog omdat de oplagen klein zijn, tussen 150 en 1500 exemplaren. Maar de Congolezen zijn creatief: de krant kan gehuurd worden voor een bepaalde tijd, je kunt een fotokopie van de hele krant of een artikel kopen, of ze wordt op straat hardop voorgelezen.’
‘Congo scoort niet slecht qua reclame-inkomsten, maar tachtig procent van het geld wordt aan de media in Kinshasa besteed, terwijl daar maar twaalf procent van de bevolking woont’, zegt Frêre. Voor Lusiku is dat een van de redenen waarom ze haar krant in de toekomst ook in Kinshasa wil verkopen.
‘Advertenties kunnen voor de middelen zorgen die nodig zijn om te moderniseren. Wij werken met verouderd materiaal in verouderde gebouwen, en er is geen drukkerij in Bukavu. Wij drukken in de Burundese hoofdstad Bujumbura, waardoor we ongeveer vijf dagen moeten wachten op onze krant.’
Toch bestaat er wel degelijk een mediacultuur bij de bevolking, zegt Frêre: ‘In vergelijking met andere Afrikaanse landen zijn er veel media in Congo. Vooral radio is populair. Transistorradio’s hebben niet te lijden onder de stroomonderbrekingen en ze kosten niet veel.’
Solange Lusiku maakt daar een kanttekening bij. ‘Radio’s hebben slechts een bereik van twintig tot veertig kilometer buiten de stad waar ze uitzenden. Als nieuws het platteland wil bereiken, dan moet dat via de schrijvende pers gebeuren.’
Opiniekrant
Le Souverain is de enige opiniekrant die regelmatig verschijnt in Bukavu, de hoofstad van de oostelijke provincie Zuid-Kivu, aan de grens met Rwanda. De krant wil integer nieuws brengen dat de gemeenschappen niet tegen elkaar opzet en de emancipatie van de vrouw staat boven aan de redactionele agenda. De ondertitel van de krant laat er geen twijfel aan bestaan dat ze onafhankelijk wil zijn: La liberté de presse, un droit et non pas un cadeau du politicien.
Het is nochtans niet makkelijk werken in de woelige regio die Oost-Congo nog steeds is, zegt Lusiku. ‘Het klopt dat er veel media zijn in Congo, maar die missen vaak de broodnodige middelen. Wie geen geld heeft, is vatbaarder voor beïnvloeding. Daar komt bovenop dat het beroep van journalist niet het veiligste is. Journalisten verdwijnen of worden gearresteerd terwijl ze hun werk doen. Congo is een jonge democratie met jonge instellingen, die met vallen en opstaan hun weg zoeken. Kritiek wordt moeilijk aanvaard.’
Dure kranten
Le Souverain kost één dollar, een gemiddeld dagloon in Congo. Marie-Soleil Frêre: ‘De prijs van Congolese kranten ligt vrij hoog omdat de oplagen klein zijn, tussen 150 en 1500 exemplaren. Maar de Congolezen zijn creatief: de krant kan gehuurd worden voor een bepaalde tijd, je kunt een fotokopie van de hele krant of een artikel kopen, of ze wordt op straat hardop voorgelezen.’
‘Congo scoort niet slecht qua reclame-inkomsten, maar tachtig procent van het geld wordt aan de media in Kinshasa besteed, terwijl daar maar twaalf procent van de bevolking woont’, zegt Frêre. Voor Lusiku is dat een van de redenen waarom ze haar krant in de toekomst ook in Kinshasa wil verkopen.
‘Advertenties kunnen voor de middelen zorgen die nodig zijn om te moderniseren. Wij werken met verouderd materiaal in verouderde gebouwen, en er is geen drukkerij in Bukavu. Wij drukken in de Burundese hoofdstad Bujumbura, waardoor we ongeveer vijf dagen moeten wachten op onze krant.’
Maak MO* mee mogelijk.
Word proMO* net als 2790 andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.
Meer verhalen
-
Wereldblog
-
Nieuws
-
Interview
-
Commentaar
-
Nieuws
-
Analyse