Conflict in Peruaanse Amazone eist tientallen mensenlevens

 Inzet van het conflict is de toegang voor multinationale bedrijven tot het gebied in het noorden van Peru, dat rijk is aan olie, aardgas en mineralen. Het bloedbad deed zich voor op een belangrijke toegangsweg tot de Amazone nabij Bagua, in het noordwesten van Peru.
Volgens de politie beschoten inheemsen de veiligheidsdiensten, waarop de politie represailles ondernam. Vertegenwoordigers van verschillende betrokken inheemse groepen spreken deze versie van de feiten echter tegen: zij zouden niet meer dan hun traditionele speren gedragen hebben. De meeste bronnen bevestigen dat vanuit politiehelikopters het vuur geopend werd op de actievoerders. Sommige media spreken van minstens 25 inheemse slachtoffers.
Twee Vlaamse vrijwilligers van Catapa, een Vlaamse NGO die werkt rond mijnbouw in Latijns-Amerika, waren aanwezig bij de rellen in Noord-Peru. Thomas Quirynen en Marijke Deleu werken voor een lokale partnerorganisatie van Catapa en waren naar Bagua vertrokken om verslag uit te brengen van de protesten. Voor ze het goed en wel beseften, zaten ze middenin het geweld en zagen ze, aldus Marijke Deleu, hoe “de politie lijken van inheemsen meenam, om het officiële dodental te verlagen”.
Ondertussen worden de vrijwilligers -ongedeerd- geëvacueerd en in veiligheid gebracht. CATAPA vreest echter voor verdere represailles tegenover boerenleiders en roept met aandrang de politici op om deze kwestie op de internationale agenda te zetten.  Als de internationale gemeenschap niet snel ingrijpt, is het risico op een verdere ontsporing van dit conflict erg groot.

In het nauw gedreven

Al bijna twee maanden vinden op verschillende plaatsen in het land wegblokkades en stakingen door inheemse groepen plaats. Meer dan 30 000 inheemse bewoners van verschillende provincies van het Amazonewoud en de Hooglanden voeren een protestcampagne tegen de manier waarop staat en bedrijven in het hele land willen investeren in de ontginning van de natuurlijke grondstoffen. Inheemse volkeren en boerengemeenschappen eisen een stem in de besluitvorming over de ontwikkeling van het land. Net als in verschillende andere Latijns-Amerikaanse landen, worden inheemse groepen in Peru op brutale wijze in het nauw gedreven door de extractie-economie.
De laatste twee jaar hebben als gevolg van verschillende decreetwijzigingen  heel wat ecologische en sociale restricties aan grondstoffenextractie moeten wijken voor een laksere wetgeving. Deze maakt het nu steeds eenvoudiger om directe buitenlandse investeringen in Peru te verwelkomen voor mijnbouw, olie- en aardgasontginning.
De Peruaanse overheid verklaarde op 9 mei jongstleden de noodtoestand in zeven provincies van het Amazonegebied, waardoor “tijdelijk de grondwettelijke bepalingen over vrijheid en veiligheid van personen en de onschendbaarheid van huisvesting zouden worden opgeschort”. Officieel om de toegang tot wegen en luchthavens veilig te stellen en te vermijden dat de productie van bedrijven zou lijden onder de acties van de inheemsen, zijdelings -zoals vrijdag is gebleken- een vrijgeleide voor het gebruik van geweld.

Schending van het internationaal recht
De wettelijk bindende Conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie verplicht  staten om inheemse volkeren te raadplegen over de eventuele ontginning van natuurlijke grondstoffen in  hun woongebied. De Peruaanse overheid ratificeerde Conventie 169 in 1994.  Een consultatie van de lokale bevolkingsgroepen heeft in het Amazonegebied echter nooit plaatsgevonden.
Onderhandelingen tussen de staat en vertegenwoordigers van de inheemse gemeenschappen braken op 15 mei af, waarna de inheemsen aankondigden met hun acties door te gaan.  Sindsdien werden het protest en het antwoord daarop van de overheid steeds grimmiger.   De biodiversiteit van de Peruaanse Amazone, waaronder het leven van deze volkeren, staat op het spel. Voor de staat en betrokken bedrijven -waaronder het Franse Perenco en het Spaanse REPSOL- lijkt het daarentegen allemaal niet snel genoeg te kunnen gaan. De potentiële winsten in het gebied zijn dan ook enorm, in een mondiale context van grondstoffenschaarste.
Met een sneer naar het verzet van de inheemse volkeren stelde president García in een regeringsmededeling, verwijzend naar de grondwet, dat de “grondstoffen in Peru het bezit zijn van álle Peruanen” en dat “alle Peruanen baat moeten kunnen hebben bij de natuurlijke rijkdommen van het land”.
De inheemsen eisen echter niet zozeer de alleenheerschappij over het Amazonewoud op, als wel een stem in het ontwikkelingsproces van hun streek van herkomst. Alberto Pizango, hoofd van de koepelbeweging AIDESEP voor de inheemse volkeren van het Amazonegebied, stelt: “Wij zijn niet tégen ontwikkeling, maar wij willen ontwikkeling vanuit ons perspectief.” 
Foto’s, door Thomas en Marijke genomen, kunnen hier bekeken worden. Ze zijn niet bestemd voor gevoelige kijkers.