"Colombiaanse maffia's behaalden slechts pyrrusoverwinning"

De Raad van State vernietigde de beslissing die in december 2010 door het Hooggerechtshof was genomen. Die had Viviane Morales gekozen uit drie kandidaten die president Juan Manuel Santos had voorgedragen. Volgens de Raad van State zijn procedurefouten gemaakt.

Schandalen rond Uribe

Normaal had er al in augustus 2009, nog tijdens de laatste regering van Álvaro Uribe, een nieuwe procureur-generaal moeten worden aangeduid. Maar de verhoudingen tussen Hooggerechtshof en president waren toen zeer gespannen.

Het Hooggerechtshof had zich vastgebeten in een reeks politieke schandalen. Daarbij waren banden aan het licht gekomen tussen nationale politici en extreemrechtse paramilitaire groepen. Er bleken heel wat bondgenoten van Uribe bij betrokken te zijn, zelfs zijn eigen neef Mario Uribe. Een derde van de parlementsleden belandde in de cel. In een reactie daarop had de president het Hooggerechtshof laten bespioneren, via de inlichtingendienst DAS.

Quorum verlaagd

Door die gespannen situatie hebben de magistraten de benoeming van een nieuwe procureur-generaal zo lang mogelijk proberen uit te stellen, ondanks grote druk van Uribe. Anders hadden ze een van zijn drie kandidaten moeten kiezen.

Toen Santos Uribe in augustus 2010 opvolgde, stelde hij een nieuw trio kandidaten voor, onder wie Morales. Maar op dat moment waren vijf plaatsen niet ingevuld bij het Hooggerechtshof. De magistraten losten dat op door het reglement aan te passen: het quorum om de nieuwe procureur-generaal te kiezen werd verlaagd. Zo kon Morales aangeduid worden. De Raad van State maakte dinsdag brandhout van die procedure.

Pyrrusoverwinning

De grondwet kon niet voorzien dat men ooit een procureur zou moeten kiezen “terwijl de president banden had met maffia’s en er belangenconflicten waren”, zegt politiek analist Claudia López. Destijds legde zij de paramilitaire invloed in het parlement bloot, de basis voor het onderzoek van het Hooggerechtshof.

De vernietiging van Morales’ benoeming is een juridische nederlaag voor het Hooggerechtshof, maar het is slechts een pyrrusoverwinning voor de maffia’s en de Uribe-clan, zegt ze. “Het eigenlijke succes is dat men heeft kunnen vermijden dat die maffia’s hun kandidaat hebben kunnen opdringen.” De enige legitieme manier om “de maffiose en gewelddadige elites” klein te krijgen is de justitie, zegt ze. “Daar zijn we nu mee bezig en daarmee moeten we voortgaan onder de nieuwe procureur.”

Schandalen onder Uribe

Viviane Morales had meteen na haar aantreden laten blijken dat ze de vele schandalen tijdens het bestuur van Uribe (2002-2010) verder zou uitspitten. In april bracht ze zeven voormalige topambtenaren van het ministerie van Landbouw voor de rechter en ook vijftien personen die onrechtmatig landbouwsubsidies hadden ontvangen. In december kondigde ze aan dat ze ook Luis Carlos Restrepo zou laten aanhouden. Restrepo was de Hoge Commissaris voor de Vrede onder Uribe. Na een tien maanden durend onderzoek wilde ze Restrepo aanklagen voor diens betrokkenheid in de zaak Cacica Gaitana, een guerrillagroep door de legertop zelf was opgezet.

Morales opnieuw kandidaat

President Santos sluit niet uit dat hij opnieuw Viviane Morales voordraagt voor de functie van procureur-generaal.

Morales’ zwakke flank is haar privéleven. Ze is getrouwd met de omstreden Carlos Alonso Lucio, een voormalig guerrillero die zes jaar geleden paramilitairen heeft geadviseerd tijdens het demobilisatieproces dat door Uribe in gang was gezet.
Die adviseursopdracht werd in december vorig jaar aangeklaagd door Luis Carlos Restrepo, nauwelijks twee uur voor de persconferentie waarin Morales het proces tegen Restrepo zou aankondigen.