Colombia blijft activisten volgen

De Colombiaanse veiligheids- en inlichtingendienst (Departamento Administrativo de Seguridad, DAS), verzamelt informatie in binnen-en buitenland om de interne veiligheid van Colombia te garanderen. In mei 2010 publiceerde MO* dat het DAS niet terugdeinsde om hierbij afluisterpraktijken en spionage te gebruiken, en om opposanten van het regime in diskrediet te brengen. De doelwitten van het DAS zijn de Europese Unie, journalisten, politici en ngo’s, waaronder Oxfam Solidariteit en Broederlijk Delen. Ondanks juridische maatregelen die tegen de spionagepraktijken genomen werden, bedreigt het DAS nog steeds activisten en opposanten. ‘Journalisten, mensenrechtenactivisten en vakbonden nemen met hun werk grote risico’s, waar ik veel bewondering en respect voor heb’, aldus Durant.

De vice-president van de EU, reisde afgelopen week af naar Colombia op uitnodiging van de Fédération Internationale des Ligues des Droits de l’Homme (FIDH) en maakte een stand van zaken op. Ze sprak met onder andere slachtoffers van de afluisterpraktijken waaronder politici en journalisten, de president van het Colombiaanse hooggerechtshof, Camilo Humberto Tarquino, ngo’s, de Colombiaanse overheid en de directie van het DAS.

Betere bescherming slachtoffers

‘Het probleem reikt veel verder dan het afluisterschandaal’, vertelt Isabelle Durant. ‘Het is een symptoom van een klimaat waarin alle dissidente stemmen geëlimineerd worden en activisten en oppositie systematisch zwart worden gemaakt.’ Zelfs het Colombiaanse hooggerechtshof werd het slachtoffer van afluisterpraktijken toen dat een onderzoek startte naar de samenwerking tussen parlementsleden en paramilitairen. Volgens FIDH zijn die laatsten verantwoordelijk voor de moord op verschillende opposanten. ‘Door voortdurende dreiging en mogelijke spionage leeft de Colombiaanse oppositie niet enkel politiek gezien, maar ook moreel en psychologisch in een zeer moeilijke situatie’, aldus Durant.

Isabelle Durant sprak met ex-functionarissen en ex-militairen van het DAS, die in ruil voor strafvermindering informatie doorgaven aan justitie. ‘De DAS-werknemers wisten niet voor welk doel ze informatie verzamelden’, vertelt Isabelle Durant zonder een uitspraak te doen over de juistheid van die getuigenissen. ‘Ook zij en hun familie voelen zich het slachtoffer van intimidaties door het DAS’, voegt ze eraan toe. De ondervoorzitster van het EP vraagt meer en efficiëntere bescherming van DAS-slachtoffers, waaronder ook voormalige werknemers bij de inlichtingendienst.

Meer politieke transparantie

‘Het is een symptoom van een klimaat waarbij alle dissidente stemmen geëlimineerd worden, een klimaat van het systematisch zwartmaken van activisten en oppositie.’

Doel van Durants reis was te kijken hoever de gerechtelijke onderzoeken naar het spionageschandaal gevorderd zijn. ‘Verschillende personen die verantwoordelijk zijn voor illegale praktijken bij het DAS, zijn uit hun publieke functie gezet, aangehouden of verhoord’, vertelt Durant. ‘Een groot probleem is dat de voormalige directrice van het DAS, María del Pilar Hurtado, asiel verkregen heeft in Panama.’ Dat de nummer één van het DAS zonder problemen in Panama verbljift, tast de geloofwaardigheid van het onderzoek volgens Durant aan.

‘De wil van de Colombiaanse justitie om de zaak uit te spitten is groot’, verzekert Isabelle Durant. Door een juridische hervorming in 2005 lopen de rechtzaken echter vertraging op. Het juridisch personeel vraagt meer middelen, een betere regelgeving en meer inspecteurs. Het creëren van meer politieke verantwoordelijkheid en transparantie is volgens Isabelle Durant een proces van jaren. ‘De hele politieke mentaliteit moet veranderen.’

‘Ik ben hier niet om iemand de les te lezen, ik voer liever een dialoog met de Colombiaanse samenleving’, vertelde Durant aan de Colombiaanse krant El Espectador. ‘Maar dat wilt niet zeggen dat ik geen kritisch verslag aan het Europese Parlement zal voorleggen over de vordering van deze zaak’, voegde ze toe.

Over het effect van haar bevindingen op de relatie tussen de EU en Colombia, en het handelsverdrag dat beiden in 2010 sloten, wilt Durant nog niets kwijt. ‘Omdat de situatie zo complex is, wil ik de politieke onderhandelingen niet beïnvloeden door vroegtijdig politieke uitspraken te doen.’ Durant wilt met haar rapport een aanzet geven voor een transparantere relatie tussen de EU en Colombia. Hierbij benadrukt ze dat er een wil is bij beide partners om een correcte relatie na te streven.

Durant koestert geen illusies over de invloed van haar rapport op de mensenrechtensituatie in Colombia en de DAS-zaak. ‘Ik denk niet dat ik, alleen, de situatie kan verbeteren. Journalisten en ngo’s kunnen de informatie die ik vergaarde, verder kunnen gebruiken en verspreiden.’ Durant benadrukt dat dialoog tussen de Colombiaanse overheid, mensenrechtenorganisaties, ngo’s en justitie belangrijk is.