Burenruzie tussen Pakistan en Afghanistan houdt niet op

Zelfs goed bedoelde initiatieven lopen vast in het wantrouwen op het allerhoogste niveau. Op 1 december heeft Pakistan in de buurt van de grensstad Chaman in de provincie Baluchistan de zogenaamde ‘Poort van de Vriendschap’ geopend, een vernieuwde grensovergang voor voetgangers die de handel en andere betrekkingen tussen Afghanistan en Pakistan moet bevorderen. Het initiatief berust op een akkoord dat de Pakistaanse regering vorig jaar sloot met de toenmalige gouverneur van de Zuid-Afghaanse provincie Kandahar, Gul Agha Sherzai.

Maar de Afghaanse minister van Defensie, generaal Fahim, zorgde net voor de inwijding van de grensovergang voor een koude douche met de mededeling dat de Vriendschapspoort ver op Afghaans grondgebied ligt - volgens de regering in Kaboel gaat het om een strook land die Pakistan heeft ingepikt na de val van de Taliban. Uiteindelijk was er daardoor geen officile Afghaanse delegatie aanwezig op de opening van de nieuwe grensovergang.

De relatie tussen Pakistan en Afghanistan is slecht sinds de val het Taliban-regime eind 2001. Pakistan was voor september 2001 de belangrijkste buitenlandse bondgenoot van de Taliban - de militante moslimgroepering kreeg diplomatieke en waarschijnlijk ook militaire steun uit Islamabad. De belangrijkste tegenstanders van de Taliban, de Noordelijke Alliantie, domineren nu de Afghaanse regering. De Taliban rekruteerden vooral onder de Pathanen, een grote bevolkingsgroep in het zuiden van Afghanistan en het noordwesten van Pakistan. De Noordelijke Alliantie bestaat voornamelijk uit vertegenwoordigers van andere bevolkingsgroepen.

Mede op aandringen van de VS verbrak Pakistan na 11 september 2001 alle relaties met de Taliban, maar de Noordelijke Alliantie blijft het regime in Islamabad wantrouwen. De animositeit tussen de twee landen wordt telkens opnieuw aangewakkerd. Deze zomer werd de Pakistaanse ambassade in Kaboel bestormd en geplunderd op grond van Afghaanse beschuldigingen dat het Pakistaanse leger in het noordoosten van het land een stuk Afghaans grondgebied had ingepalmd.

De regering in Kaboel verwijt Pakistan ook mee aan de basis te liggen van de grote veiligheidsproblemen waarmee het land te maken heeft. Pakistan zou niet genoeg ondernemen om overblijvende eenheden van al-Qaeda en de Taliban die in Pakistan een onderkomen hebben gevonden, uit te schakelen of ten minste te beletten de grens weer over te steken.

Zelfs de Afghaanse president Hamid Karzai blijft herhalen dat Pakistan niet genoeg doet om het terrorisme te bestrijden. Eind november verklaarde hij aan de Britse Times dat Taliban-leider Mullah Omar nu in Quetta leeft, de hoofdstad van de Pakistaanse provincie Baluchistan. Karzai noemde zelfs een moskee waar de meest gezochte man uit de regio na Bin Laden zou zijn opgemerkt.

Islamabad reageerde verbolgen op die uitlatingen. De Afghaanse leiders moeten minder praten en meer doen om orde op zaken te stellen in hun eigen huis, verklaarde Masood Khan, een woordvoerder van het Pakistaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, onlangs op een persbriefing. Volgens Khan moet Afghanistan eerst en vooral de plaatselijke krijgsheren aan banden leggen, het interne geruzie stopzetten en de drugshandel aanpakken. Die sneren deed het Afghaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dan weer prompt af als onverantwoordelijken ondiplomatisch.

Pakistan zegt dat het 70.000 manschappen inzet om de grens met Afghanistan af te grendelen. In Pakistan zouden al meer dan 500 leden van al-Qaeda en van de Taliban zijn opgepakt en aan de VS overgedragen. Islamabad heeft ook verscheidene extremistische groepen buiten de wet gesteld en hun tegoeden bevroren. De strijd tegen het terrorisme onder leiding van de VS lijkt eigenlijk een goede aanleiding voor de twee landen om hun rivaliteit te vergeten. Maar ook de bijeenkomst op 2 december van de Amerikaans-Afghaans-Pakistaanse commissie die geregeld vergadert om de vorderingen in de jacht op al-Qaeda te bespreken, kon de animositeit nauwelijks temperen. In Pakistan doen de onvermijdelijke geruchten de ronde dat ook India, de aartsvijand van Pakistan en een toenemend belangrijke bondgenoot van de VS, alles in het werk stelt om de kloof tussen Pakistan en Afghanistan niet te doen verdwijnen.