Amerikaanse politiek verdeeld over Iran - analyse

De opstellers van het rapport, waaronder Zbigniew Brzezinski, veiligheidsadviseur onder president Jimmy Carter (1977 – 1981) en hoofd van de CIA onder het bewind van George H.W. Bush (senior), stellen dat de neoconservatieven de kracht van het huidige regime onderschatten. ”Ondanks politieke veranderingen en wijdverbreide ontevredenheid, staat Iran niet aan de vooravond van een nieuwe revolutie,” stelt het rapport. ”Degenen die het huidige systeem in Iran willen behouden, zitten stevig in het zadel.”

Het rapport, Iran: Time for a New Approach, zegt ook dat de Amerikaanse invasie in Irak en de ontwikkeling van atoomwapens in Iran, het meer dan ooit noodzakelijk maken om de bilaterale gesprekken die veertien maanden geleden werden opgeschort, weer te hervatten. Dat zal niet leiden tot een oplossing van alle conflicten tussen Washington en Teheran, zo stelt het rapport, maar het is een manier om voorzichtig vooruitgang te boeken op diverse belangrijke thema’s, inclusief de stabiliteit in de regio en Irans nucleaire ambities.

Het CFR-rapport benadrukt dat Washington Iran duidelijker dan in het verleden moet laten merken wat de voordelen kunnen zijn van een goede samenwerking, zoals
nieuwe handelsbetrekkingen tussen beide landen.

De aanbevelingen passen niet in het straatje van de neoconservatieven rond vice-
president Dick Cheney en minister van Defensie Donald Rumsfeld, die het voortouw
namen in de oorlog tegen Irak. Een van die conservatieven is Michael Ledeen, staflid van het American Enterprise Institute (AEI), die de mening is toegedaan dat Iran rijp is voor een revolutie van ”democratische” krachten die de steun van de VS verdienen.

Ledeen, die Teheran betitelt als hoofdstad van de terroristenleiders in de wereld, had deze week geen goed woord over voor de aanbevelingen in het rapport. Ze worden volgens hem nog minder steekhoudend, nu afgelopen weekeinde enkele conclusies uit het eindrapport over 11 september voortijdig uitlekten. De onderzoekscommissie zou ontdekt hebben dat Iran mogelijk betrokken is geweest bij de aanslagen van 11 september. De Iraanse woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Hamid Reza Asefi, ontkende dit gisteren (dinsdag).

De Amerikaanse militairen in Irak (140.000) en in Afghanistan (20.000), zitten
dichtbij de grens van Iran, dat in 2002 door Bush werd genoemd als een van de landen die samen met Irak en Noord-Korea behoort tot de ‘as van het kwaad’.

Geruchten dat Israël van plan is een aanval op Iraanse nucleaire doelen uit te voeren, hebben de spanning in de regio verhoogd. Dit is vooral een gevolg van de Iraanse weigering om over het atoomprogramma meer informatie te geven aan Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie IAEA).

De nieuwe ontwikkelingen hebben de al drieëneenhalf jaar durende strijd tussen de neoconservatieve haviken voor wie de veiligheid van Israël boven alles gaat, en de realisten onder leiding van minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, op scherp gezet. Powell wordt onder andere gesteund door de oud-veiligheidsadviseur van Bush senior, Brent Scowcroft en door Zbigniew Brzezinski.

Hoewel weinig analisten geloven dat Amerika voor de verkiezingen van november
militaire actie tegen Iran zal ondernemen, wordt wel alom gespeculeerd dat een
tweede regering Bush een regimeverandering in Iran tot topprioriteit zal verheffen. Congresleden die de Israëlische Likoed-partij steunen, sturen nu al aan op wetgeving die een dergelijk doel tot officieel VS-beleid kan bestempelen.

De neoconservatieve claims dat de Islamitische Republiek op zijn laatste benen loopt, berust volgens het rapport op ‘wishful thinking’. Gezien Teherans potentie om het Washington moeilijk te maken in zowel Iran als Afghanistan en de verdere ontwikkeling van het Iraanse atoomprogramma, is het volgens het rapport noodzaak ”om nu met het huidige regime om tafel te gaan zitten, in plaats van te wachten totdat het valt”.

De banden tussen Iran en de Verenigde Staten werden 25 jaar geleden officieel
verbroken, nadat militanten de Amerikaanse ambassade in Teheran bezetten en het
personeel gijzelden. (JS/ADR)