Álvaro Uribe neemt morgen afscheid als president

“Harde hand, groot hart” was het thema van de campagne waarmee Uribe in 2002 president werd. Hij speelde toen vooral in op de frustratie na een nieuwe mislukking van vredesgesprekken met de linkse FARC-rebellen.

Acht jaar lang toonde Uribe zich een harde werker. De Colombianen zagen voor het eerst een president die het land rondreisde. Hij cultiveerde het imago van een man die “oprecht” is, “zonder omwegen”. Het overtuigde velen dat hij de beste bestuurder in de Colombiaanse geschiedenis is geweest.

Hij verkreeg zijn tweede mandaat via methodes die door critici als illegaal werden bestempeld; hij liet de grondwet wijzigen om een herverkiezing mogelijk te maken. Dit jaar probeerde hij dat opnieuw maar het Grondwettelijk Hof floot hem terug. Uribes grootste argument was telkens zijn populariteit; in zijn minst populaire periodes kon hij nog altijd op de steun van 64 procent van de Colombianen rekenen. Vandaag doet hij het nog altijd goed bij 75 procent van landgenoten.

Schandalen

Uribe neemt afscheid te midden van de schandalen. Zijn grootste critici maken graat de vergelijking met Alberto Fujimori, die van 1990 tot 2000 president van Peru was en nadien veroordeeld werd voor corruptie en mensenrechtenschendingen.

Kort voor zijn afscheid haalde Uribe voor de zoveelste keer uit naar het gerecht, dat zich heeft vastgebeten in zaken tegen familieleden en politieke bondgenoten.

Uribes regering maakte bijvoorbeeld gebruik van veiligheidsfondsen om magistraten, mensenrechtenactivisten, oppositieleden en journalisten te bespioneren, heeft een voormalig kopstuk van de inlichtingendienst DAS bekend.

Door Uribes eis om militaire resultaten te boeken ontstond de praktijk van de “valse positieven”, een van de grootste schandalen ooit in Colombia. In zijn strijd tegen de FARC doodde het Colombiaanse leger jarenlang honderden onschuldige jongeren die nadien als leden van de FARC werden opgevoerd. Op die manier wilden de militairen hun efficiëntie bewijzen en de daaraan verbonden premies opstrijken.

FARC

Op internationaal vlak viel Uribes regeerperiode op door de verbroken relaties met Ecuador en Venezuela. Ook daar draaide het telkens om de FARC. In Ecuador liet Uribe een FARC-kamp bombarderen. Ook Venezuela beschuldigde hij ervan de guerrillero’s onderdak te bieden. De Venezolaanse president Hugo Chávez, met wie Uribe al jaren overhoop ligt, verbrak daarom enkele weken geleden de diplomatieke banden met Colombia.

Uribe verhoogde in elk geval het veiligheidsgevoel bij de bevolking. Met buitenlandse financiering versterkte hij het leger. Hij verhoogde het aantal militairen naar 445.000, bijna een verdubbeling. De militairen heroverden de belangrijkste economische centra en hoofdwegen van het land.

Volgens het Observatorium van het Gewapend Conflict van de Corporación Nuevo Arco Iris (CNAI) heeft Uribe 40 procent van de rebellen uitgeschakeld maar moet het leger nog altijd de helft van het grondgebied heroveren. De gevechten verplaatsten zich naar gebieden waar de oorlog voordien minder intens was en die treffen daar nu 40 procent van de bevolking. “De FARC behoudt haar militaire slagkracht en het leger consolideerde zijn controle over het centrum van het land”, zegt de CNAI.

Ondertussen floreerden extreemrechtse paramilitaire groepen. “De lokale economische en politieke elite blijft illegale groepen gebruiken om haar rijkdom te beschermen of uit te breiden”, zegt CNAI-analist Ariel Ávila.

Werkloosheid

Op sociaaleconomisch vlak is het land er niet op vooruitgegaan, zegt Enrique Daza, directeur van de Centrum voor Arbeidsstudies. Vorige maand bedroeg de werkloosheid 12 procent. “Het hoogste cijfer van Latijns-Amerika.”

De gezondheidszorg is “een catastrofe: de dienstverlening is zeer slecht, maar 30 procent van de winsten gaan naar privé-operatoren”, zegt Dalza. De regering erkent dat bijna een kwart van de Colombianen geen ziekteverzekering heeft. Volgens officiële cijfers leven 20 miljoen van de 45 miljoen Colombianen in armoede en bijna 8 miljoen in extreme armoede. Volgens de aftredende president ligt de oorzaak daarvan in “de wereldwijde crisis en de conflicten met Venezuela”.