Afschaffing doodstraf nog niet voor morgen

Na Sririlak werd ook de 62-jarige Saelow Prasert geëxecuteerd. De reden was dezelfde: schuldig aan drughandel. De twee waren in 1994 samen met een Indiase man opgepakt toen ze op de luchthaven van Medan twaalf kilo heroïne het land trachtten binnen te smokkelen. De Indiër, de 67-jarige Ayodhya Prasadh Chaubey, werd op zijn beurt begin augustus geëxecuteerd.

De dood van de drugtrafikanten heeft het debat over de doodstraf in Indonesië opnieuw doen oplaaien. De drie hadden tien jaar geleden een gratieverzoek ingediend bij de president. Uittredend president Megawati Sukarnoputri draaide jaren rond de hete brij heen, maar zwichtte tijdens de verkiezingscampagne van de afgelopen maanden voor de druk van de voorstanders van de doodstraf.

Net voor zijn dood uitte Prasert de wens dat er na hem niemand meer geëxecuteerd zou worden in Indonesië. Maar het ziet er niet naar uit dat de doodstraf in Indonesië snel zal worden afgeschaft, integendeel. Toekomstig vice-president Jusuf Kalla, de running mate Megawati’s opvolger Susilo Bambang Yudhoyono, heeft al te kennen gegeven dat hij minder soft zal zijn dan de vorige president als het op amnestieverzoeken aankomt.

Het was geleden van 2001 dat er in Indonesië nog executies werden uitgevoerd. Sinds de Indonesische onafhankelijkheid werden zo’n 60 mensen ter dood veroordeeld. Tegenwoordig veroordelen Indonesische rechters steeds meer drughandelaars tot het vuurpeloton. Meestal gaat het om buitenlanders. Het gros van de doodstraffen wordt uitgedeeld door het gerecht in het district Tangerang en de provincie Banten.

Abdul Hakim Garuda Nusantara, de voorzitter van de Nationale Commissie voor de Mensenrechten (Komnas-HAM), vindt dat het tijd is om de praktijk af te schaffen.
Nusantara stelt voor om de doodstraf te vervangen door levenslange straffen die niet verkort kunnen worden. Een onderzoek dat het Habibie Centrum in september vorig jaar uitbracht, toonde al aan dat de doodstraf niet de beste manier is om de misdaad af te schrikken”. De doodstraf moet volledig worden afgeschaft. We begaan allemaal misstappen waarvan we later berouw krijgen. Waarom bieden we anderen dan niet de kans om hun leven te beteren?, zegt ook Gustaf Dupe, de secretaris van de Working Group for Service to Prisoners.

Maar Indonesië telt meer voorstanders dan tegenstanders voor de doodstraf. De meeste Indonesiërs zien de doodstraf als een schoktherapie tegen de misdaadcijfers. Een deel van de moslimmeerderheid in het land eist zelfs publieke executies, naar het voorbeeld van sommige andere moslimslanden. Terechtstelling moeten openbaar zijn, om de geruchten tegen te gaan dat ze ter dood veroordeelden laten ontsnappen, vindt Novita, een inwoner van Medan. In de praktijk vinden publieke terechtstelling trouwens al officieus plaats. Sporadisch komt het tot lynchpartijen waarbij een menigte een crimineel op straat lyncht.

De Indonesische rechters kunnen de doodstraf uitspreken bij zware mensenrechtenschendingen, moorden, daden van subversie, misdaden tegen de nationale veiligheid, terrorisme en drugsdelicten. Als het op drughandelaars aankomt, zijn veel Indonesiërs gewonnen voor de zwaarst mogelijke straf. Togar Sianipar, de voormalige directeur van het Nationale Agentschap voor Narcotica, legt uit: De doodstraf moet uitgevoerd worden vooral tegen de drugtrafikanten, want er zijn al te veel Indonesische jongeren het slachtoffer geworden van drugs. Het is van kapitaal belang dat drughandelaars gedood worden. Net als in de buurlanden betekenen (vooral synthetische) drugs een groeiend maatschappelijk probleem. Eén gezin op tien heeft te maken met problemen veroorzaakt door drugs. (MM/ADR)