‘Solidariteitseconomie’ vindt vruchtbare bodem in Latijns-Amerika

De ‘solidariteitseconomie’ was het centrale thema van het USF, dat afgelopen weekeinde werd afgesloten. Initiatieven die de afgelopen jaren werden genomen op dat terrein, hebben de economische dynamiek vergroot. Met overheidssteun, kunnen ze een rol van betekenis gaan spelen in Latijns-Amerika, menen de deelnemers aan het Uruguayaans Sociaal Forum, een regionale versie van het Wereld Sociaal Forum dat in januari opnieuw in Porto Alegre wordt georganiseerd. Het USF is een initiatief van een veertigtal niet-gouvernementele organisaties, vakbonden en milieugroeperingen.

“Een groeiend aantal producenten verdiept zich in nieuwe vormen van ondernemen,” zegt medeorganisator Vivianne García van het USF. “Dit jaar zijn veel meer projecten gepresenteerd dan in voorgaande jaren.” De ‘solidariteitseconomie’ zoekt naar alternatieve vormen van productie en distributie, gebaseerd op collectief eigendom. Dat kan in de vorm van coöperaties, maar het hoeft niet noodzakelijkerwijs. Kleine boeren, ambachtslieden en producenten op zowel het platteland als in de steden, vormen verenigingen die diensten en goederen uitwisselen. Ze financieren projecten die wederzijdse belangen dienen en promoten duurzame productie. Bij dat laatste kan het onder meer gaan om biologische landbouw. Ook bevorderen ze eerlijke handel, onder meer door de tussenhandel uit te schakelen. De initiatieven functioneren onafhankelijk van de overheid en internationale bedrijven.

“De solidariteitseconomie is een alternatief voor een beleid waarmee vooral particuliere belangen gediend zijn,” zegt de Braziliaanse econoom en overheidsadviseur Luiz Inácio Gaiger. Alternatieven voor de markteconomie ontstonden onder meer in Argentinië, waar ruilhandelnetwerken na de economische en politieke crisis van eind 2001 explosief groeiden. Een crisis in het bestaande economische systeem is volgens Gaiger echter niet voldoende om de juiste voorwaarden te creëren voor de ontwikkeling van sociale handelsinitiatieven. “Het is ook nodig dat ervaring wordt opgedaan met het werken in een collectief en met het kanaliseren van de behoeften. Daarnaast moet er een gunstig politiek en ideologisch klimaat zijn,” aldus Gaiger.

Volgens de econoom zijn veel van die gunstige voorwaarden aanwezig in Latijns-Amerika, waardoor initiatieven een grote impact op de regionale economie kunnen hebben. “Bedrijven die werken volgens deze nieuwe modellen, verschillen duidelijk van buitenlandse bedrijven. Ze zijn niet gemakkelijk verplaatsbaar en vertrekken dus niet naar landen met betere belastingvoorwaarden, met als gevolg dat honderden werknemers werkloos achterblijven,” aldus Gaiger.

Gaiger constateerde dat sinds het aantreden van de linkse president Luis Inácio Lula da Silva, een voormalig vakbondsman, in Brazilië flink vooruitgang is geboekt op het terrein van de ‘solidariteitseconomie’. Er werden een Sociaal Economisch Forum en een Nationaal Sociaal Economisch Secretariaat opgericht. Het secretariaat subsidieert nieuwe projecten en organiseert publieke activiteiten om de aandacht te vestigen op alternatieve handelssystemen. Desondanks klinken er binnen de regering ook stemmen die minder enthousiast zijn over het nieuwe model.

De solidariteitseconomie is een van de belangrijkste thema’s tijdens het volgende Wereld Sociaal Forum (WSF) dat in januari wordt gehouden in Porte Alegre. Het WSF is de ‘alternatieve’ top die vrijwel tegelijk wordt gehouden met het jaarlijkse Wereld Economisch Forum (WEF) in het Zwitserse Davos. (JS/MM)