Waarom een stijging van de benzineprijs de Mexicanen nog woedender maakt

Mexico brandt. De plotse verhoging met 20 procent van de bezineprijs voedt een sluimerende woede over corruptie in de politiek, en economische stagnering. Al drie weken trekt het land de straat op.

  • © Rodrigo Caballero De vele corruptieschandalen hebben de perceptie aangewakkerd dat de koopkracht er voor iedereen op achteruit gaat terwijl politici zichzelf verrijken. © Rodrigo Caballero
  • © Rodrigo Caballero Al drie weken lang wordt onophoudelijk geprotesteerd tegen de stijging van de prijzen voor benzine en diesel © Rodrigo Caballero
  • © Rodrigo Caballero ‘Het bloed van de corrupten zal onze brandstof zijn’ © Rodrigo Caballero

Het nieuws kwam als een donderslag bij heldere hemel, zo tussen kerst en nieuw: de benzine- en dieselprijs, bepaald door de overheid, zou met respectievelijk 20 en 15 procent stijgen - een maatregel bijgenaamd de gasolinazo. Mexicaans president Enrique Peña Nieto lichtte de maatregel niet meteen toe: ook hij was met verlof.

Stijgt de benzineprijs, dan ook die van de tortillas en andere basisbenodigdheden.

Het ging de Mexicanen algauw dagen wat die prijsstijging nóg zou inhouden. Ze weten immers: stijgt de benzineprijs, dan ook die van de tortillas (die bij elke maaltijd horen) en andere basisbenodigdheden, het openbaar vervoer, enzovoorts. Een stijging van de brandstofprijs wordt steevast doorgerekend naar de consument.

Ook weet de armste 20 procent van de Mexicanen, zij die geen drie keer per dag te eten hebben, dat het nagenoeg onmogelijk is te overleven met het minimumloon in Mexico (4 dollar per dag). Gezinnen die er toch op aangewezen zijn, balanceren vaak op de rand van extreme armoede. De minste prijsstijging van basisbenodigdheden kan die finale doodsteek betekenen. Van alle OESO-landen is de inkomensongelijkheid er overigens het grootst.

Grootschalig protest

Op 4 januari schoten de prijzen aan de pomp omhoog. Peña Nieto mocht dan nog op z’n hoofd gaan staan, hij kreeg het niet meer uitgelegd. Er barstte grootschalig protest los: benzinestations en vestigingen van staatsoliebedrijf Pemex werden ingepalmd, wegblokkades opgeworpen, tolhuisjes bezet en overal kwamen Mexicanen de straten op.

© Rodrigo Caballero

Al drie weken lang wordt onophoudelijk geprotesteerd tegen de stijging van de prijzen voor benzine en diesel

Toen een aantal betogingen uit de hand liepen, kwam de politie hardhandig tussenbeide: uiteindelijk lieten zes mensen het leven, een aantal van hen neergeschoten door de politie.

Er is in Mexico uiteraard meer aan de hand dan louter ontevredenheid over de stijgende benzineprijs.

Meer dan 200 winkels werden geplunderd. Daarbij ontstond een soort sociale psychose: aangevuurd door de geruchtenmolen gingen mensen zich opsluiten in hun huizen of, sterker, buurtmilities organiseren om hun huizen te beschermen tegen horden plunderaars die op hun bezittingen uit waren, al waren die er helemaal nooit geweest.

Deze woede-uitbarsting had geen enkele beleidsmaker zien aankomen. Dat mag gerust geïnterpreteerd worden als wereldvreemdheid. Er is in Mexico uiteraard meer aan de hand dan louter ontevredenheid over de stijgende benzineprijs.

Corruptieschandalen

Volgens president Peña Nieto lag de prijsstijging niet zozeer aan zijn hervorming van de energiesector uit 2013 - één van de maatregelen van zijn regering - dan wel aan een algemene stijging van de olieprijs. De Mexicaanse energiesector is zo’n 80 jaar geleden genationaliseerd. Peña Nieto’s hervorming gooide de markt open voor buitenlandse concurrenten: om hen aan te trekken moest de prijs omhoog.

Het argument viel in dovemansoren: de protestslogans gingen vooral over corruptie. Werd de president in 2012 nog verkozen als een frisse hervormer, dan is zijn regering de laatste tijd verwikkeld in een ogenschijnlijk onophoudelijke stroom corruptieschandalen. Peña Nieto had bovendien groei beloofd, maar in de plaats daarvan verzwakt de peso en stagneert de economie.

© Rodrigo Caballero

‘Het bloed van de corrupten zal onze brandstof zijn’

De vele corruptieschandalen hebben de perceptie aangewakkerd dat de koopkracht er voor iedereen op achteruit gaat terwijl politici zichzelf verrijken. Zo is partijgenoot van Peña Nieto (Partido Revolucionario Institucional, PRI) en voormalig gouverneur van Veracruz Javier Duarte nog steeds op de vlucht nadat hij beschuldigd werd van verduistering en fraude.

Voor Mexicanen staat het politieke ambt gelijk aan een bodemloze vetpot.

Rond het eindejaar brengen Mexicaanse media traditioneel smeuïge verhalen over de kerstbonussen van politici: dit jaar gingen senatoren met een slordige 11.000 dollar aan de haal. Voor Mexicanen staat het politieke ambt gelijk aan een bodemloze vetpot. Het verband tussen de verrijking van politici met overheidsgeld en een stijging van de brandstofprijs was snel gemaakt.

Onveiligheid

Ook de grote onveiligheid in Mexico voedt de woede van veel betogers. Aan de grens met de Verenigde Staten arriveren bijna dagelijks gezinnen op de vlucht voor geweld in de deelstaten Guerrero en Michoacán. Daar strijden drugskartels met zelfverdedigingsmilities, die vaak zelf op een deel van de koek uit zijn. Volledige gebieden verzinken er in totale wetteloosheid. Een Mexicaan vraagt zich vaak luidop af waarom hij nog belastingen betaalt.

Bovendien passeerde recent de tiende verjaardag van de Mexicaanse war on drugs, die naar schatting al meer dan 100.000 doden heeft gekost. Het drugsgeweld flakkert ondertussen weer erger op dan ooit. En dan is er nog de aanslepende verontwaardiging over een hele reeks opgemerkte mensenrechtenschendingen, waaronder de ontvoering en moord op 43 studenten in 2014 nadat ze door de politie opgepakt werden.

Grote bezorgdheid

Na elke verklaring keldert de geloofwaardigheid en de legitimiteit van president Peña Nieto en zijn regering zo mogelijk nog meer. De Mexicaanse samenleving is ook erg bezorgd om de gevolgen van het belabberd economisch beleid op andere sectoren: de situatie in de gezondheidszorg en het onderwijs is steeds alarmerender, steunmaatregelen voor het sukkelende platteland zijn zo goed als opgegeven en veiligheid blijft op vele plekken ver te zoeken.

De voormalige gouverneurs van de staten Tamaulipas, Nuevo León, Veracruz, Quintana Roo en Chihuahua zijn een affront aan de Mexicaanse samenleving en rechtstaat.

Het gevoel is dat de overheid de algemene crisis in Mexico niet de baas kan. Zo zichtbaar zijn de protestacties tegen de gasolinazo, zo onbestaand het ingrijpen van het justitieapparaat tegen een aantal gevluchte ex-gouverneurs beschuldigd van corruptie, verduistering en banden met georganiseerde misdaad. De voormalige gouverneurs van de staten Tamaulipas, Nuevo León, Veracruz, Quintana Roo en Chihuahua zijn een affront aan de Mexicaanse samenleving en rechtstaat.

Het is de derde week van de maand januari en de derde week van onophoudelijke protesten. De gasolinazo, hoe inpopulair ook, wordt gedragen door de hele regering, al zijn de ware economische gevolgen ervan weinig bestudeerd: het vertrouwen in veel sectoren is ver zoek.

Als de protestbeweging ten slotte niet snel met een aantal concrete oplossingen en alternatieven op de proppen komt, dan gaat uiteindelijk het geweld de krantenkoppen blijven domineren, en niet de broodnodige politieke en economische verandering waar het land zo naar snakt.

Heriberto Paredes is een Mexicaanse freelance journalist en fotograaf. Hij woont in Mexico-Stad en bericht vanuit het hele land.

Tekst vertaald en bewerkt door Arthur Debruyne.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.