Inheemse Shuar-bevolking verzet zich tegen mijnbouw in Ecuador

Ordediensten verwijderden op 11 augustus vorig jaar leden van de Shuar-gemeenschap van hun grond in Nankints in de Cordillera del Condor, in de zuidelijke provincie Morona Santiago. De Shuar verzetten zich tegen het kopermijnproject Pantantaza-San Carlos van het Chinese bedrijf ExplorCobres S.A (EXSA).

Volgens de Shuar gaat het om heilige grond en zijn zij vooraf niet geconsulteerd, zoals de wet voorschrijft. De Ecuadoraanse overheid houdt vol dat de grond niet toebehoort aan de Shuar en legaal verkocht is.

De confrontatie bereikte een hoogtepunt nadat op 14 december een politieman overleed bij een aanval op het mijnkamp Esperanza in het kanton San Juan Bosco.

De strijd van de Shuar kwam zo van de Zuid-Ecuadoraanse Amazone in de nationale media, de grote steden en in sociale discussieruimtes terecht.

Het collectief Minka Urbana Alternativas Vivas biedt een platform voor reflectie en bouwt netwerken tussen de stad en gebieden waar aan mijnbouw wordt gedaan.

Het conflict van de Shuar gaat ons allen aan in een wereld in meerdere crisissen, waarvan het klimaat niet de minste is.

Het woord minka betekent in het Quechua ‘de krachten bundelen om een gemeenschappelijk doel te bekomen’. Of zoals het Minka collecief het uitdrukt: ‘Een einde maken aan het “mijnbouw-festijn” van de Ecuadoraanse staat en activiteiten genereren die ons dag na dag minder afhankelijk maken van ontginning.’

Het conflict van de Shuar gaat ons allen aan in een wereld in meerdere crisissen, waarvan het klimaat niet de minste is.

En zo werden de Shuar een hashtag: #SOSPuebloShuar

Wat is er gebeurd en wie heeft een stem? We reconstrueren het gebeurde aan de hand van enkele protagonisten en verschillende versies van het verhaal. En wat met de toekomst van de ontginningseconomie in Ecuador en in Latijns-Amerika, één van de meest biodiverse delen van onze planeet?

Ordediensten

De Ecuadoraanse krant El Comercio berichtte dat de regering na een aanvaring tussen de ordediensten en de Shuar in december de noodtoestand uitriep. Duizenden militairen en politiemannen werden in heel de provincie op de been gebracht.

De noodtoestand had volgens de krant tot doel de veiligheid in de zone te garanderen en de verantwoordelijken voor de dood van de politieman voor het gerecht te brengen. Mensenrechtenorganisaties spreken van een ‘klopjacht’.

Volgens Gladys Acosta, juriste met verschillende jaren werkervaring met kwetsbare groepen in Ecuador, betekent de noodtoestand een inperking van rechten zoals vrijheid van meningsuiting en bewegingsvrijheid. ‘De situatie is bijgevolg bijzonder precair’, zegt Acosta.

Negen personen werden opgepakt, onder wie Shuar-leider Agustín Wachapá. Het Ecuadoraanse Ministerie van Binnenlandse Zaken belooft een prijs van tot 50.000 dollar voor wie informatie verschaft.

Amnesty International veroordeelt de Ecuadoraanse autoriteiten voor het geweld, de intimidatie van de Shuar-gemeenschap en de arrestatie van Wachapá.

China

China is een belangrijke economische partner voor Ecuador.

Het zijn economisch moeilijke tijden voor het Zuid-Amerikaanse land en in april vorig jaar was er een verwoestende aardbeving.

Amazon Watch stelt in een recent rapport dat de Ecuadoraanse schuldenlast bij China zo hoog is dat de regering eind 2016 nieuwe gebieden voor olieboringen ter beschikking stelde. Deze nieuwe te ontginnen blokken zouden ‘de laatste stukken Ecuadoraanse Amazone die nog vrij zijn van wegennetwerk openstellen’.

Deze nieuwe te ontginnen olieblokken zouden ‘de laatste stukken Ecuadoraanse Amazone die nog vrij zijn van wegennetwerk openstellen’.

President Correa verdedigde in maart vijf megamijnprojecten met het argument dat het ‘strategische projecten zijn om het land het snelst uit de armoede te halen.’

President Xi Jinping was in november als eerste Chinese president op bezoek in Ecuador. President Correa noemde de ontmoeting historisch.

Jinping opende feestelijk de hydro-elektrische centrale Coca Coco Sinclair. Correa maakte van de gelegenheid gebruik elf overeenkomsten en tweehonderd bilaterale samenwerkinsprojecten te benadrukken. Volgens El Comercio zijn Chinese bedrijven in steeds meer sectoren werkzaam, van de bouw tot interne veiligheid.

Vijf megamijnprojecten

De concessie van Pantantaza-San Carlos aan het Chinese EXSA is een van de vijf strategische mijnprojecten van de Ecuadoraanse regering. Drie daarvan liggen in de Cordillera del Condor.

Ten zuiden van Pantantaza-San Carlos bevindt zich het kopermijnbouwproject Mirador, ook in Shuar territorium. Het Minka-collectief vertelt dat bij de uitvoering van dit project verschillende gewelddadige strategieën werden toegepast door de overheid; zoals het vernielen van de kerk van San Marcos, van de plaatselijke school en de huizen van meerdere families.

De strijd om de te ontginnen gebieden duurt al vele jaren en kostte in 2009, 2013 en 2014 het leven aan verschillende Shuar-leiders.

Moeder Aarde en de voorouders

Beide kanten van het conflict houden zich sterk dat ze de wet achter zich hebben.

Beide kanten van het conflict houden zich sterk dat ze de wet achter zich hebben.

Moeder Aarde is sinds 2008 opgenomen in de Ecuadoraanse Grondwet als rechtspersoon. De zogenaamde territorios ancestrales, letterlijk voorouderlijke gebieden, zijn beschermd gebied. Lokale volken moeten geconsulteerd worden voor er in deze gebieden mijnbouw of andere ontginningsactiviteiten mogen plaatsvinden.

Acosta verwijst naar hoofdstuk vier in de Grondwet over de rechten van inheemse gemeenschappen en volken. Punt vijf van artikel 57 erkent het recht op voorouderlijke grondgebied. Punt elf van hetzelfde grondwetsartikel erkent het recht om niet van deze voorouderlijke grond gezet te worden. Het probleem is volgens Acosta dat er binnen de grondwet niet gedefinieerd is hoe de voorouderlijke gebieden moeten beschermd worden.

‘De instanties die verantwoordelijk zijn voor de interpretatie en uitvoering van de Grondwet hebben belangrijke noties zoals “het goede leven” en “voorouderlijke gebieden” niet ontwikkeld. Het is deze “schaduw in de wet” die de strijd van de inheemse volken bemoeilijkt. De leemte in de grondwet heeft er toe geleid dat de regering een zekere legitimiteit heeft in haar acties’, aldus Acosta.

De Shuar baseren zich op genoemde wet om de ontginning te herroepen, omdat het voor hen om heilig land gaat. De regering zegt dat het gebied waar de concessies zijn toegekend niet onder het voorouderlijk gebied valt, EXSA zou eerlijk de eigendomstitels hebben gekocht.

Dit gaat terug naar de Landwet, die stelt dat stukken land die niet gebruikt worden ingenomen kunnen worden. In de Amazone wonen niet alleen inheemse stammen, maar ook de zogenaamde colones die vanuit andere gebieden in Ecuador in de zone kwamen wonen en werken.

De onderzoeksgroep Kritische Geografie in Ecuador beschrijft hoe het voormalige Ecuadoraans Instituut voor Landhervorming en Kolonisatie (IERAC) grond van de Shuar en andere inheemse stammen bestempelde als “niet in gebruik”.

Dit is volgens de onderzoeksgroep een racistische benadering. De grond werd aan colones toebedeeld, omdat er geen huizen stonden en er niet aan landbouw werd gedaan. De Ecuadoraanse staat hield hierbij volgens Kritische Geografie geen rekening met de andere manieren waarop de Shuar land bewonen, zoals het symbolisch gebruik van land, natuur voor de jacht, tijdelijke bewoning en heilige grond.

‘De ontginningspolitiek van de Ecuadoraanse overheid verovert op gewelddadige manier het grondgebied van de Shuar zonder consultatie’, vertelt Minka.

Minka vult aan dat de Ecuadoraanse staat de Conventie Over Inheemse en Tribale Volkeren van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) heeft ondertekend en niet naleeft. Volgens de Conventie zijn regeringen verplicht lokale gemeenschappen te betrekken bij het gebruik van natuurlijke rijkdommen op hun territorium.

President op oorlogspad

Volgens Acosta is het niet gemakkelijk te weten te komen wat er zich afspeelt op het terrein.

Correa heeft het daarentegen heel duidelijk voor zichzelf. De president verschijnt wekelijks voor de bevolking in zijn zaterdagspraatje la sabatina. Correa heeft hierdoor ruim de tijd om zijn kant van het verhaal te doen.

De president herhaalt in de sabatina keer op keer de versie van de regering: We handelen legaal. Het gaat niet om voorouderlijke grond, maar om terreinen waar de colones al tientallen jaren aan landbouw en veeteelt doen.

Correa vergeet even dat hij econoom is van opleiding en besluit in de rol van antropoloog met een koloniaal kantje: ‘Oorlog voeren maakt deel uit van de natuur van de Shuar en de dood is een sport voor hen.’

Correa kan niet genoeg benadrukken dat er een politieman overleed door toedoen van de Shuar. Hij noemt de inheemse Shuar die aanzetten tot geweld ‘paramilitaire groepen en halve misdadigers.’

‘Zolang ik president ben, zullen we allemaal de rechtstaat respecteren, allemaal zullen we private eigendom en het leven respecteren.’

De president heeft het over een jonge man, zijn familie, vrouw, dochtertje, zijn vader, zijn moeder, en werkt openlijk in op het sentiment van de Ecuadoranen.

En Correa maakt zich boos. Nadat hij een rijtje gewonde soldaten een gezicht geeft, met naam en leeftijd, noemt hij de Shuar leugenaars en amoreel. ‘Basta, Ecuador is verenigd, we moeten geweldplegers en extreem geweld afwijzen’, besluit hij.

‘We leven in de 21^e eeuw, en hoe voorouderlijk iemand ook is, zolang ik president ben, zullen we allemaal de rechtstaat respecteren, allemaal zullen we private eigendom en het leven respecteren.’

Correa voegt er aan toe: ‘Ze hebben het recht geen mijnbouw te willen, maar dan moeten ze ook maar de verkiezingen winnen.’

Presidentiële kandidaten

Een kleine kanttekening: Correa kwam met een heel ander verhaal aan de macht. Rafael Correa wilde van Ecuador een kennismaatschappij maken, maar zette tijdens zijn twee termijnen als president in op grootschalige mijnbouw.

Rafael Correa wilde van Ecuador een kennismaatschappij maken, maar zette tijdens zijn twee termijnen als president in op grootschalige mijnbouw.

De regering van Correa hield volgens het collectief Minka een retoriek vol over de noodzaak om het productiemodel aan te passen, maar deed weinig om de Ecuadoraanse economie als exporteur van grondstoffen bij te sturen.

‘In tegendeel, de regering gaf continuïteit aan dit model. Het was deze regering - en niet een neoliberale regering - die Ecuador openstelde voor megamijnprojecten met buitenlandse handlangers’, aldus Minka.

Correa is, na meer dan een decennium aan de macht te zijn geweest, bijna president af.

Acosta vertelt dat de Shuar hun zaak bevechten te midden van de politieke campagnes van de presidentsverkiezingen in februari: ‘Verschillende politieke actoren gebruiken de strijd van de Shuar, omdat er veel aandacht voor is in de media.’

De presidentskandidaten zagen zich, gezien de gebeurtenissen in de Amazone, verplicht zich uit te spreken voor of tegen de mijnbouw. De presidentskandidaat die Alianza País naar voor schuift als opvolger van Correa, Lenin Moreno, zal al vast de ontginningspolitiek van zijn voorganger voortzetten.

Acosta vult aan dat de regering de zaak zo snel mogelijk wil afhandelen voor de verkiezingen.

Acción Ecológica

Volgens Acosta creëert Correa een verhaal van ‘ecologisten die chaos willen veroorzaken’.

Correa crëeert een verhaal van ‘ecologisten die chaos willen veroorzaken’.

Een van de geviseerde bewegingen waar Correa tegen tekeer gaat in de sabatina is de ngo Acción Ecológica. De organisatie stelde in het licht van het conflict in de Amazone voor een Vredes- en Waarheidscommissie op te richten.

Het Ministerie van Milieu beschuldigt de organisatie er van gewelddadige acties van de Shuar te hebben ondersteund nadat ze informatie over milieu-impact en mensenrechtenschendingen op hun Facebook-pagina postten. Acción Ecológica kreeg 24 uur om een reactie te formuleren en tien dagen om zichzelf te verdedigen.

Acosta legt uit dat ngo’s in Ecuador zich moeten registreren en hun actiegebied omschrijven. ‘Als de regering vindt dat een organisatie haar statuut te buiten gaat kan de organisatie zo maar opgedoekt worden.’ Acción Ecológica zou volgens de regering andere doelen nastreven dan die waarvoor ze is opgericht.

Acción Ecológica benadrukt in een open brief dat hun actieveld binnen het Nationale Plan van het Goede Leven 2013-2017 ligt en dat de participatie van de lokale bevolking voorschrijft.

Het is niet de eerste keer dat de regering Correa de speelruimte van het middenveld inperkt. De regering sloot in 2013 de ngo Pachamama in de nasleep van de protesten tegen nieuwe olieboringen in het Yasuni-park.

Acción Ecológica presenteerde afgelopen vrijdag samen met andere sociale organisaties en ngo’s haar verdediging aan het Ministerie van Milieu, dat een onbepaalde tijdspanne heeft om de bewijsvoering te onderzoeken en haar laatste oordeel uit te spreken.

Mensenrechten- en milieuorganisaties, activisten

Mensenrechtenvoorvechters en milieuorganisaties wereldwijd vroegen de Ecuadoraanse regering af te zien van de beslissing om Acción Ecológica te sluiten

Ook 11.11.11 - Koepel van Vlaamse Noord-Zuidbeweging, en partner van Acción Ecológica, stuurde zijn steun de wereld in met een #SOSAcciónEcológica-foto.

Klimaatexperte en journaliste Naomi Klein tweette: ‘Een van de beste organisaties in de wereld voor inheemse rechten en het milieu ligt onder vuur in Ecuador. Shameful.’

En zo werd ook Acción Ecológica een hashtag van organisaties, activisten, journalisten en rechtenverdedigers in de wereld.

Een groep van mensenrechtenexperten van de Verenigde Naties bekritiseerde de ‘repressieve maatregelen van de Ecuadoraanse overheid met als doel het middenveld te muilkorven’. Ze dringen er op aan de beslissing terug te schroeven en de wetgeving aan te passen waarmee de overheid organisaties ontbindt.

Nationale Koepel van Inheemse Organisaties

De Conaie, de Nationale Koepel van Inheemse Organisaties, en de Confeniae, de koepel van Amazone-indianen, geven de Shuar een stem.

Zo verspreidt de Conaie een brief van de Raad van de Shuar waarin de Shuar-leiders uitleggen waarom ze hun gebied verdedigen. De Shuar verwijzen naar de verschillende keren waarop zij afgelopen jaren de dialoog zijn willen aangaan met de overheid.

De communicatie van de kant van de Shuar is belangrijk naar de publieke opinie toe. Ook de brief zegt dat het noodzakelijk is ‘dat jullie via onze eigen stem leren kennen wie we zijn, want niemand heeft ons iets gevraagd, er is enkel in onze naam gesproken door de regering, sociale leiders, en politici, met goede of slechte intenties.’

Ecuador met en tegen de Shuar

Op mijn Facebook-pagina lijkt het of alle Ecuadoranen die ik ken massaal de zaak van de Shuar steunen. Maar de sociale media verbinden ons - als we niet waakzaam zijn - ook vooral met de ander die in onze zelfde gedachtenlijn denkt.

Acosta wijst op de andere kant van de publieke opinie. Ze vertelt dat bij acties in het centrum van Quito om de Shuar te steunen ook tegenreacties ontstonden.

De inheemse bevolking in Ecuador bevindt zich volgens de juriste nog steeds in een gediscrimineerde positie.

‘De inheemse bevolking in Ecuador bevindt zich nog steeds in een gediscrimineerde positie.’

Toch zetten organisaties en Ecuadoraanse burgers al weken solidariteitsacties op poten.

Dit is volgens Minka niet enkel een zaak van solidariteit. De strijd tegen de mijnbouw maakt volgens het collectief ook deel uit van zij die in de grote steden wonen. ‘Het gaat om een aanklacht tegen de ontginning van natuurlijke rijkdommen in onze landen, die gevoed wordt vanuit de wereldwijde consumptie.’

Volgens Minka bestaat er in de Ecuadoraanse steden een groot gebrek aan informatie en kennis over de uitzettingen en het geweld dat gepaard gaat met de ontginning van natuurlijke rijkdommen.

Meer nog dan een fysieke afstand gaat het volgens het collectief om een culturele afstand: ‘Het is niet overdreven om te stellen dat wat er in die gebieden gebeurt even ver van de realiteit in Quito verwijderd is als die van Brussel.’

Wanneer de mensen bewust worden van wat er zich afspeelt ontstaan er volgens Minka steunbetuigingen. Maar er zijn ook veel mensen die verder willen dan symbolische actie en daarom is het volgens het collectief belangrijk om ruimte voor reflectie te creëren.

Jij en ik

De naam van het mijnkamp Esperanza, Hoop, is meer dan een eufemisme. Het verhult een toekomst waarin volgens Amazon Watch twee derde van de Ecuadoraanse Amazone toegekend is voor olieontginning.

Volgens Amazon Watch is twee derde van de Ecuadoraanse Amazone toegekend voor olieontginning.

Wat is het groter plaatje, buiten het geografische gebied van een inheemse Amazone-stam?

Inheemse landrechten zijn volgens de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) cruciaal voor het welslagen van de klimaatinitiatieven.

Volgens Minka is het belangrijk dat de bevolking buiten Latijns-Amerika nadenkt over de wereldwijde vraag naar grondstoffen. Ze benadrukken dat politieke beslissingen van de Europese Unie een effect hebben op zij die in het zuiden wonen, zoals de Shuar in de Cordillera del Condor.

Ontginningsplot

Volgens Minka bevindt Latijns-Amerika zich aan het einde van een cyclus van progressieve regeringen. Maar de dalende populariteit van de regeringen draait volgens de organisatie om veel meer dan enkel dalende olieprijzen: ‘Het gaat vooral om een tegenstelling tussen retoriek en praktijk.’

‘In Ecuador hebben we een regering die na decennia van weerstand tegen neoliberale regeringen aan de macht kwam dankzij de sociale bewegingen. De regering Correa ontbond in tien jaar heel deze sociale organisatie’, verduidelijkt Minka voor Ecuador.

De “ontginningsplot” herhaalt zich in heel het continent: megaprojecten zonder consultatie van de inheemse bewoners, lokale actie en criminalisering van het protest door de overheid.

De “ontginningsplot” herhaalt zich in heel het continent, zij het in andere geografische omkadering en met volkeren met andere culturele gebruiken: megaprojecten zonder consultatie van de inheemse bewoners, lokale actie en criminalisering van het protest door de overheid.

Ieder land heeft zijn symboolstrijd die internationale aandacht krijgt.

Er zijn de Belo Monte-stuwdam op de Xingu-rivier in het westelijke Amazonebekken in Brazilië, de aanhoudende protesten in Cajamarca in de Peruaanse Andes tegen het goud- en koperproject Conga en het protest tegen de Dakota-oliepijplijn door Sioux grondgebied in de Verenigde Staten.

Daarnaast zijn er op het continent nog vele andere plaatsen waar men heel lokaal tegen megaprojecten strijdt die het niet tot in de (internationale) media halen.

Commentatoren benadrukken dat de Latijns-Amerikaanse landen het afgelopen decennium steeds meer inzetten op ontginningsstrategieën, onafhankelijk van de politieke strekking. Lokale conflicten voor het behoud van natuur, maar ook gemeenschap en cultuur, prolifereerden zich op het continent.

Van de sociale media de straat op

De sociale media brengen deze sociaal-ecologische conflicten dichter bij meer mensen. Het verzet ontstaat lokaal. Nationaal en internationaal ontstaan er solidariteitsnetwerken met de hashtag van dienst.

Het verzet ontstaat lokaal. Nationaal en internationaal ontstaan er solidariteitsnetwerken met de hashtag van dienst.

De sociale media kunnen er volgens Minka voor zorgen dat wat er in de Cordillera del Condor gebeurt zichtbaarheid krijgt. Dit is volgens het collectief cruciaal, omdat de courante media weinig aandacht hebben voor wat er in de Amazone gebeurt.

Sociale organisaties riepen via de sociale media de bevolking samen voor solidariteitsacties met de Shuar. Minka bevestigt echter dat de strijd zich niet op Facebook afspeelt:

‘De sociale media zijn een communicatie-instrument. Daarbuiten staat er veel op de agenda. De publieke ruimte en de straten innemen blijft even belangrijk, ons laten horen aan voorbijgangers, vertellen wat er gebeurt voor wie niet op het internet zit, ons zichtbaar maken aan regeringen en bedrijven, tonen dat we fysiek aanwezig zijn, dat we niet enkel een virtueel nummer zijn die een doel steunt op sociale media.’

Shuar, Mapuche en Sioux

Inheemse gemeenschappen betuigen via sociale media ook meer en meer over de landgrenzen heen hun steun aan elkaar. De Facebook-pagina van de Conaie en de pagina Sos Pueblo Shuar postten afgelopen weken video’s waarin onder andere de zwarte Garifuna-bevolking uit Honduras haar steun betuigt aan de Shuar. De Conaie deelt ook video’s van andere inheemse stammen in hun strijd, zoals die van de Mapuche Francsica Linconao in Chile.

Het collectief Minka erkent dat de sociaal-ecologische strijd de grenzen overschrijdt, ‘omdat het ontginningskapitaal geglobaliseerd is’. Minka haalt enkele samenwerkingsverbanden aan over de gemeenschapsgrenzen heen: organisaties die nationaal de strijdkrachten bundelen, zoals de Asamblea de los Pueblos del Sur en el Ecuador, een verzameling van sociale organisaties. En regionale organisaties zoals de Coordinadora Andina de Organizaciones Indigenas die de inheemse rechten in Peru, Bolivia, Colombia, Chile en Argentinië verdedigen.

De strijd van de Shuar wordt op verschillende alternatieve Engelstalige media vergeleken met het verzet van de Sioux-indianen van Standing Rock tegen de Dakota oliepijplijn door hun gebied.

Naomi Klein schreef naar aanleiding van de overwinning van de Sioux: ‘De lijn tussen verzet en resultaat is helder en niet te ontkennen. Dit soort van overwinning is bijzonder net omdat het aanstekelijk is, omdat het mensen overal toont dat zich organiseren en verzet tonen niet futiel is.’

Het verzetshoofdstuk van de Shuar, en hun handlangers wereldwijd, is nog niet geschreven. Wat ligt er in het vooruitzicht voor het ecologisch protest in Latijns-Amerika?

‘De Shuar zijn de speerpunt van de Amazone, en wij sluiten ons vanuit de stad aan bij hun strijd.’

De brief van de Raad van de Shuar, gericht aan de Shuar, inheemse volken van de Amazone en de Andes, mannen en vrouwen in Ecuador en de wereld stelt: ‘Vanuit de bossen van de Cordillera van de Condor zeggen duizenden families dat we niet zullen toelaten dat het geweld van de regering onze thuis vernietigt, jouw thuis, de thuis van de wereld.’

Ook Minka zet de strijd verder: ‘De Shuar zijn de speerpunt van de Amazone, en wij sluiten ons vanuit de stad aan bij hun strijd.’

Het anachronisme voorbij?

De evenwichtsoefening tussen economische vooruitgang in de ontginningslogica en duurzame ontwikkeling verliest vandaag aan toekomstperspectief.

Camilo Cruz beschreef in een jaaroverzicht op MO* dat een van de grootste uitdagingen voor Latijns-Amerika in 2017 er in zal bestaat de afhankelijkheid van de ontginningseconomie af te bouwen.

Kunnen landen als Ecuador in Latijns-Amerika zich naar voor schuiven als voorgangers van een nieuw ontwikkelingsmodel? Of blijft mijnbouw het anachronisme van het continent waar al sinds de koloniale tijd op de eerste plaats de inheemse volkeren het slachtoffer van zijn?

Minka benadrukt het belang van processen die weerstand bieden aan deze logica. ‘De landen op het continent verschoven politiek naar rechts. En wie ook de aankomende verkiezingen wint in Ecuador, de ontginningsdrang zal niet verdwijnen’, aldus Minka.

Kan Latijns-Amerika naast de politiek toch een podium voor verandering zijn? Dit hangt volgens Minka af van de manier waarop de verschillende strijdpunten op het continent zich ontwikkelen; van de mogelijkheid om veranderingsprocessen op te zetten vanuit de basis, die hun onafhankelijkheid niet opnieuw verliezen in politieke vertegenwoordiging.