Links opent de deur naar historische veranderingen in Mexico

Een politieke aardbeving zondag maakte van links de grootste politieke kracht van Mexico. Het op een na grootste land van Latijns-Amerika bereidt zich nu voor op diepgaande veranderingen in zijn democratie, economie en sociale situatie.

In zijn eerste toespraak als verkozen president kondigde Andrés Manuel López Obrador (64) zondagavond een proces van verzoening aan – de verkiezingscampagne was bijzonder gewelddadig geweest – en “ingrijpende veranderingen” die voornamelijk gebaseerd zullen zijn op de bestrijding van corruptie en sociale ongelijkheid.

Politiek regime in verval

‘De verandering die we zullen doorvoeren zal in wezen bestaan in het verbannen van de corruptie uit ons land’, zei de leider van de Beweging voor Nationaal Herstel (Morena). ‘Corruptie is geen cultureel fenomeen maar het resultaat van een politiek regime in verval’.

‘We zijn er absoluut zeker van dat dit kwaad de belangrijkste oorzaak is van de sociale en economische ongelijkheid en het geweld waaronder we lijden. Het uitbannen van corruptie en straffeloosheid zal dan ook de belangrijkste missie van de nieuwe regering zijn.’

López Obrador, de kandidaat van een alliantie tussen Morena, de Partij van de Arbeid en de Sociale Ontmoetingspartij, wil zijn ambitieuze agenda financieren door wat de strijd tegen corruptie en straffeloosheid oplevert en ook door de privileges van de hoge bureaucratie te verminderen.

10 procent van bbp

Corruptie kost Mexico 10 procent van zijn bruto binnenlands product, berekenden het Mexicaanse Instituut voor Concurrentievermogen en het Centrum voor Economisch Onderzoek en Onderwijs.

Onder het motto “voor het welzijn van allen, eerst de armen” beloofde López Obrador geen bijkomende belastingen te heffen en de brandstofprijzen niet te verhogen.

Hij engageerde zich ook om de fundamentele vrijheden te vrijwaren en het ondernemerschap te respecteren.

‘Dat zal de huidige uitgaven verlagen en de overheidsinvesteringen verhogen om productieve activiteiten te stimuleren en banen te creëren’, zei hij.

Hoogste percentage ooit

López Obrador, die op 1 december aan de slag gaat, haalde zondag 53,3 procent van de stemmen, het hoogste percentage ooit in Mexicaanse presidentsverkiezingen.

Ricardo Anaya, de kandidaat van een coalitie onder leiding van de rechtse Nationale Actiepartij Actie (PAN), strandde op een tweede plaats, Joseph Meade, de kandidaat van de regerende Institutionele Revolutionaire Partij (PRI), werd derde.

De overwinning van AMLO López Obrador doorbreekt de heerschappij van de PRI en de PAN

De overwinning van AMLO – de initialen waarmee López Obrador vaak wordt aangeduid – doorbreekt de heerschappij van de PRI en de PAN, die elkaar deze eeuw afwisselden aan de macht, nadat de PRI zeventig jaar Mexico had bestuurd.

Morena haalde ook een meerderheid in het Congres en won in vier van de negen deelstaten, waaronder Mexico-Stad, waar hij elf van de zestien stadsbesturen veroverde die samen het district vormen.

Minder armoede

Voor de Amerikaanse econoom Mark Weisbrot, codirecteur van het Center for Economic and Policy Research (CEPR) in Washington, laten de overwinningen die links de laatste vijftien jaar in Latijns-Amerika behaalde zien wat Mexico de komende zes jaar kan verwachten.

‘We moeten nog zien wat er gebeurt. Tot twee jaar geleden had een meerderheid van de Latijns-Amerikanen een linkse regering, en met die regeringen viel de armoede in tien jaar tijd terug, ze waren in staat om iets te doen.’

Weisbrot, auteur van het boek Failed: What the “Experts” Got Wrong About the Global Economy, vermoedt dat López Obrador eerst “het gemakkelijkste” zal doen, om nog meer steun van de bevolking te krijgen. De vermindering van de corruptie kan veel programma’s financieren, denkt hij.

Infrastructuurprojecten

‘Hij heeft een aantal veranderingen nodig in het economische beleid, meer openbare investeringen, en een ander monetair beleid, hoewel dat moeilijker is’, zegt Weisbrot. ‘Veel Mexicanen betalen geen belasting. Misschien zou hij controles op buitenlands kapitaal kunnen introduceren die markten zoeken waar ze een beter rendement behalen.’

AMLO wil de economie stimuleren met verschillende infrastructuurprojecten, vooral in het zuiden van het land, waar de armoede het grootst is. Hij wil de voedselsoevereiniteit herstellen, de onderwijshervorming annuleren en de olieconcessies herzien die een gevolg zijn van de liberalisering van de energiemarkt in 2014.

Donald Trump

In het buitenlandbeleid, waar de relatie met de Verenigde Staten altijd een grote rol speelt, beloofde López Obrador onafhankelijkheid en een respectvolle behandeling van alle landen.

De Amerikaanse president Donald Trump was een van de eersten die hem feliciteerde, maar sinds die vorig jaar het Witte Huis betrok, was Mexico het doelwit van een agressief immigratiebeleid en handelsprotectionisme.

Trump eist dat Mexico een muur tussen beide landen financiert en heronderhandelt sinds augustus vorig jaar de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (Nafta), waarvan ook Canada deel uitmaakt.

Nafta

‘In de Verenigde Staten zal er meer aandacht zijn voor Mexico, maar het zal geen vriendelijk beleid zijn’, zegt Weisbrot. ‘Het is niet zeker wat er met Nafta zal gebeuren. Er zijn domeinen waar overeenkomsten mogelijk zijn, maar het is erg moeilijk om dat te voorspellen.’

López Obrador heeft zijn steun uitgesproken voor de heronderhandeling. Trump kondigde gisteren aan dat dit proces in november zal worden afgesloten, dus voordat de nieuwe Mexicaanse president van start gaat, maar hij zei dat hij met de toekomstige regering in Mexico rekening zal houden.

López Obrador zal evenwel andere prioriteiten hebben zodra hij het roer overneemt, ook al omdat hij er zijn campagne aan ophing. Zijn aandacht zal vooral uitgaan naar het uit de hand lopende misdaadgeweld, de massale mensenrechtenschendingen en de milieucrisis die de natuurlijke hulpbronnen van het land bedreigt.